In memoriam: Dina

Ma Tok:

Dina kwam op elf april bij ons wonen, samen met haar zussen Dana, Donna en Duna.

de 4 kort na aankomst in de Tok-tuin

Ze waren door de stichting "Red een legkip" vrijgekocht toen de schuur, waarin ze hun hele leven, zo'n anderhalf jaar, hadden gewoond, werd geruimd om plaats te maken voor nieuwe hennen, die weer meer eieren zouden produceren.

Ik had de vier witte kippen opgehaald samen met een vriendin, die graag een keer mee wilde. 

Zo kwamen de zielige, half kale, magere hennen in de Tok-tuin wonen, in paleis Soestdijk. 

Ze waren eerst erg angstig, maar dat ging vrij snel beter. Ze begonnen meteen met het leggen van een groot wit ei elk en

de nieuwe veerpennen komen al door de huid heen

ze aten de oren van mijn hoofd. Vooral de meelwormen en het eivoer waren favoriet, dat was mooi, want eiwit is goed voor de aanmaak van nieuwe veren. Die veren begonnen al heel snel te groeien en de kippen werden ook wat dikker en zelfverzekerder. 

heerlijk vrij scharrelen door de tuin

Toen ze genoeg gewend waren mochten ze door de hele tuin scharrelen. Dat was voor hen een paradijs, zoals ze zelf kakelden. 

Wat waren ze gelukkig!

Dina zat op een morgen is het nachthok en ze bleef daar zitten, zelfs toen ik meelwormpjes in de tuin strooide. Ik dacht dat ze een ei aan het leggen was, dus ik liet haar met rust. Maar toen ik om vijf uur nog eens ging kijken zat ze daar nog steeds en nu zag ze er niet goed uit. Ik tilde haar op en zag dat er vuil uit haar cloaca liep. Dat was geen goed teken, ik belde meteen de dierenarts en mocht gelijk met haar komen. Er bleek geen ei dwars te zitten, het leek meer op een ontsteking in haar buik, waarvoor ze direct werd behandeld. Ik kreeg medicijnen mee voor de volgende dag en bij thuiskomst zette ik haar in het ziekenhokje, met meelwormpjes en eivoer en schoon drinkwater. 

Die avond laat keek ik nog een keer bij haar en ik zag dat het niet goed ging, ze lag op haar zij en haar kam was paars aan het worden. 

Omdat ik wist dat ik verder niets meer voor haar kon doen heb ik haar alleen wat comfortabeler neergelegd. De volgende morgen vond ik haar dood in het hok.

Dina zoals ze was vlak voor ze ziek werd

Ik heb haar begraven in de Tok-tuin, waar ze drie maanden gelukkig is geweest. 

Ik had haar graag een langere tijd gegund.

Vaarwel lieve Dina, we zullen je nooit vergeten.

Een droevig bericht

Ma Tok:

Ik moet u iets vreselijks meedelen: afgelopen nacht is Dina, één van de vier geadopteerde legkippen, helaas overleden. 

Ze heeft maar kort van haar vrije leven kunnen genieten.

De familie Tok is in diepe rouw.

Haar "in memoriam" kunt u aanstaande vrijdag lezen.

Een blije tuin

Wendy:

De tuin is blij, heel blij. 

Waarom? 

Omdat het geregend heeft. 

regenworm (foto internet)

De boom en de grote struik lieten hun takken hangen na die lange droogte, maar nu staan ze er weer levendig bij. 

Of ik het ook fijn vind dat het heeft geregend? Ja, want dan komen de wormen weer wat meer naar boven. Niet dat er veel wormen zitten hier, maar nu en dan is er toch eentje die zijn kop boven de grond uitsteekt. Ik zag dat Dana, Dina, Donna en Duna helemaal wild werden toen ze dat voor het eerst zagen. Ze keken hoe Xena er eentje uit de grond

gedroogde meelwormen

trok en opsmikkelde en dat was het teken voor hen om te gaan krabben in de aarde tot zij er allemaal één hadden. Dat hadden ze nog nooit meegemaakt, dat het eten zomaar uit de grond naar boven kwam. 

Ik persoonlijk vind meelwormen eigenlijk lekkerder, die zijn knapperig omdat ze gedroogd zijn, maar de witte meiden kakelden dat ze nog nooit zoiets lekkers hadden geproefd. "Lekker sappig," kakelde Donna met volle snavel, waardoor er een stukje worm uitviel, dat ze razendsnel weer naar binnen hengelde. 

Het is zo leuk om te zien hoe zij allerlei nieuwe dingen leren hier in de tuin. Wat voor ons vanzelf spreekt is voor hen steeds een eerste keer. Regen kenden ze ook niet, ze bleven eerst gewoon doorlopen en werden al snel nat,

met zijn allen eten in het Tok-huis

tot de tsaar hen waarschuwde dat ze moesten schuilen omdat ze anders ziek konden worden. Daarna gingen ze braaf de ren in, waar ze droog zaten en toch buiten. 

Ze komen ook in het Tok-huis eten uit onze voersilo, dat vinden wij prima, ma Tok zorgt toch dat die nooit leeg is. De eerste keer dat ze bij ons binnen kwamen keken ze een beetje angstig, maar dat is nu helemaal voorbij, ze lopen net zo vrij in en uit als wij. 

Wij leggen onze eieren tegenwoordig in het nachthok van Soestdijk, daar liggen ze veilig en lekker zacht in de bodembedekking, die daar pas is vernieuwd.

de grote witte eieren in Soestdijk, waar de kleintjes
hun eitjes bij gaan leggen

Natuurlijk kunnen wij niet tegen die mega eieren van de D's op, maar onze kleine eitjes zijn verrukkelijk heb ik gehoord van ma Tok. 

Zo zijn de vier nieuwe hennen al helemaal opgenomen in de familie Tok. Ik zag pas dat Donna een beetje verwezen voor zich uit zat te kijken, dus ik vroeg of alles goed ging met haar. Ze keek me aan en kakelde dat er nog nooit iemand was geweest die dat aan haar had gevraagd. Het deed bijna pijn, zo triest vond ik dat. 

Ze kakelde dat ze aan vroeger had zitten denken, aan die vreselijke schuur en dan vooral aan die enge mannen die overal om zich heen hadden gegrepen om kippen in kratten te proppen. Ik zag dat ze griezelde terwijl ze dat vertelde.

Wendy in gesprek met Donna

"Denk je daar nog vaak aan?" vroeg ik. "Nee, gelukkig niet, maar ik zag de heerlijke Tok-tuin en toen kreeg ik een flash-back van die nare tijd." 

"Die tijd komt nooit meer terug," kakelde ik, je bent hier helemaal veilig." "Ja, dat weet ik wel, misschien dat ik er daardoor nu aan durf terug te denken," kakelde ze zachtjes. 

"En nu ga ik even kijken bij Dina, want die had het nogal moeilijk bij het leggen van haar ei." 

Dat had ik ook gemerkt, ze zat al erg lang in het nachthok en ma Tok had haar stil laten zitten zonder de eieren, die er al lagen, weg te halen. 

Hopelijk komt het ei snel en kan Dina opgelucht de tuin in komen.

Oud en wijs

Wiske:

Ik ben nu al een hele poos de oudste bewoner van de Tok-tuin en ik wens dat daarmee rekening wordt gehouden door iedereen hier.

grote Xena en kleine tsaar Nikolaas

Meestal lukt dat goed, maar de tsaar vindt dat hij boven mij staat in de pikorde, alleen omdat hij een haan is. 

Wat een onzin! Hij is hier duidelijk in de minderheid, want zeg nou zelf: één haan tegenover alle hennen in de tuin. De sukkel denkt dat hij iedereen mag treden, maar ik pas daarvoor, geen polonaise aan mijn lijf. Laat hij het maar met de jongere hennen doen. Ik heb nog niet gezien dat hij één van de dames D ging treden, ik ben benieuwd of zij dat zullen toelaten. Dina vertelde mij dat zij, voor ze uit de schuur kwamen, nog nooit een haan hadden gezien, dus zij zijn het niet gewend. Ik weet ook niet of Nikolaas erbij kan, zij zijn veel groter dan hij. Ik heb hem wel eens

wijlen LazaRus

bovenop Xena zien staan, maar ik weet zeker dat daar geen kuiken van zal komen, de tsaar stond gewoon bovenop haar rug, hahaha, misschien heeft Xena het niet eens gemerkt. 

Ik vind dat ik ook als eerste van de wormen mag eten, maar dat zijn de anderen niet met mij eens, zij kakelen dat zij evenveel rechten hebben als ik. Die brutaliteit kwam je in mijn jonge jaren niet tegen, het gaat achteruit met de wereld in de Tok-tuin. 

Ach, ik moet me er maar niet teveel van aantrekken, ik ben gewoon ouder en wijzer dan de anderen. 

Ik ben de enige nog levende nazaat van LazaRus, onze mooie haan, die al zolang geleden is overleden. 

Wiske en haar dochter Floortje

Ik mis hem nu en dan nog, vooral als ik Nikolaas met hem vergelijk. Wat was Laza dan wijs! Zou de tsaar ooit ook wijzer worden? 

Ik denk dat ik dat niet meer ga meemaken, ik ben nu al tien jaar en dat is best oud voor een kip heb ik gehoord. Het is inderdaad waar dat er al heel wat jongere hennen hier zijn dood gegaan, maar die waren dan meestal al een tijdje ziek. Ik ben nooit ziek, alleen tijdens de rui voel ik me niet zo geweldig, maar echt ziek kun je dat niet noemen. 

Ik leef ook gezond, eet als ik honger heb en ga slapen als het donker wordt. Dus ik ben niet zoals die jonkies van tegenwoordig, die maar snoepen en 's avonds laat wakker blijven om lol te hebben,

Anne C toen hij aankwam bij Hoogendoorn

zoals ze dat noemen. Ik houd best van een lolletje op zijn tijd, maar die tijd is dan niet als je eigenlijk al zou moeten slapen. 

Of ik dat niet ook deed toen ik nog jong was? Dat kan ik me niet meer zo goed herinneren, maar ik weet bijna zeker van niet. Goed, het is waar dat ik als puber verliefd ben geweest op een ekster (zie: "Het waren twee koningskind'ren 3" van 2 augustus 2019), maar dat heeft niet lang geduurd en het was eigenlijk meer een bevlieging. 

En mijn dochter Floortje was een kind van Anne C, die hier hulphaan was in de tijd dat Laza de scepter zwaaide, maar dat telt niet, want de hulphaan mocht van Laza zijn hennen ook treden. Dus een wijze les van een wijze oude hen: eet regelmatig en niet overdadig, vooral gezonde dingen en ga op tijd slapen, dan word je oud en wijs. 

O ja, en luister niet teveel naar wat anderen kakelen, want meestal zijn zij dommer dan jij.

Waardeer wat je hebt

Quinoa:

Ik heb eens met mijn vader gekakeld over de vier nieuwe leden van de familie Tok.

slapen bovenop de hordeur in het Tok-huis

Ik vind eigenlijk dat zij gewoon bij ons in het Tok-huis moeten komen slapen, dat is toch veel gezelliger? Het is tegenwoordig erg leeg op de stok, de meesten van ons zitten liever bovenop de hordeur. Nee, Xena niet, die kan niet over de rand van het huis naar de hordeur lopen, daarvoor is zij veel te breed. Soms zit zij nu met maar twee anderen op de stok en ik vind dat geen gezicht, zo'n bijna lege zitstok. Mijn vader, de tsaar, zit ook vaak op de hordeur, dat is nodig om de boel te kunnen overzien, kakelt hij. 

de volle stok in betere tijden

Tja, daar zit wat in, maar als iedereen op de stok zou zitten zou dat niet nodig zijn. Als de vier D's bij ons zouden komen overnachten zou dat een mooie oplossing zijn. Zij zullen niet zo snel op de deur komen zitten, daarvoor zijn zij ook een beetje te groot. 

Enfin, mijn vader kakelde dat hij het wel een goed idee vond van mij, hij zou het aan ma Tok voorstellen. 

Nikolaas kakelt met zijn dochter Quinoa 

Ik hoorde een tijdje niets over mijn plan tot de tsaar naar mij toekwam om te kakelen dat hij het aan ma Tok had voorgesteld. "En, wat vond ze ervan?" kakelde ik opgewonden. "Hmmm," bromde Nikolaas, "ze zei dat dat nu nog niet kan, omdat de vier dames elke avond tot heel laat in de tuin blijven scharrelen en zolang zij niet binnen zijn kan ze onze deur niet sluiten. Toen ik voorstelde dat zij de deur dan wat later dicht moest komen doen zei ze ijskoud dat ze daar geen zin in had!" Ik zag dat mijn vader zich hier best kwaad over maakte en ik vond het ook een beetje een slappe smoes van ma Tok. Ze kan toch best wachten tot iedereen binnen is en dan de vier uit Soestdijk bij ons in het Tok-huis brengen? 

de vier witten zijn tot heel laat in de tuin

Ik besloot eens wakker te blijven en te luisteren tot wanneer ik ze nog zou horen in de tuin. Het was die avond mooi weer en wij waren ook niet echt vroeg op stok gegaan, maar die grote witte meiden bleven eindeloos in de tuin, zo lang dat ik mijn ogen niet meer open kon houden en in slaap viel. Nu wist ik nog niet tot hoe laat ze waren opgebleven, maar dat het erg laat was geweest wist ik wel. En nu begreep ik ma Tok ook een beetje beter, zij wil ook wel eens klaar zijn met ons om zelf naar haar nachthok te gaan. 

Ik stapte op Dana af en vroeg haar waarom ze tot zo laat in de tuin bleven elke avond. Ze keek me verbaasd aan en kakelde dat dat toch heel logisch was: zij hadden bijna twee jaar lang altijd binnen gezeten, dag en nacht, en nu moesten al die uren ingehaald worden. 

de heerlijke Tok-tuin

"Maar zijn jullie dan nooit moe van het scharrelen?" vroeg ik. "Nee, moe waren we toen we altijd in de drukte en de herrie van de grote schuur zaten, hier is het zo heerlijk rustig, je hoeft niet te vechten om genoeg eten te krijgen en je kunt lekker doen waar je zin in hebt, daar word je toch niet moe van? Ik zou de hele nacht wel door kunnen scharrelen." 

Daar moest ik even over nadenken. Wat hadden wij een goed leven gehad hier terwijl er vlakbij zoveel ellende was geweest. En er zijn nog steeds heel veel hennen die zo moeten leven als deze vier meiden; en dan is er maar een klein aantal dat gered wordt, de anderen gaan na hun akelige leven ook nog op een nare manier dood. Ik nam me voor om nooit meer te klagen en extra te genieten van mijn leven in de Tok-tuin.

Eindelijk weer eens een grap

Wendy:

We hebben weer eens een geintje uitgehaald, we vonden dat het daar hoog tijd voor was. 

de Geertruitjes

Dat kwam omdat Dana aan mij vroeg of ik nog eens wilde vertellen over vroeger, toen de beroemde Geertruien er nog waren. 

Ik ging naar Wiske, zij is de oudste hier en zij weet dus het beste hoe het toen was. 

Wiske begon meteen met een verhaal over die tijd en alle kippen kwamen erbij staan om te luisteren en zo nodig aanvullingen te geven. Het werd een gekakel van jewelste en ma Tok kwam kijken of alles goed ging bij ons. Ze zag natuurlijk niks vreemds dus ze vertrok weer naar boven, haar huis in. 

Wiske vertelde en vertelde en de vier nieuwe hennen stonden met hun snavels open om maar niets te missen. "Dat moet echt een mooie tijd geweest zijn," kakelde Donna. 

Wiske, de oudste van de familie Tok

En zo kwamen wij op het idee om weer eens wat geks te doen. Dina vroeg of zij, de vier witten, mee mochten doen met het grapje en tot mijn verbazing zei Wiske, die altijd heel serieus en streng is, dat ze al een plannetje had en dat de vier D's daar de hoofdrol in mochten spelen. Duna keek een beetje benauwd, maar ze vond het toch wel mooi dat ze mee mocht doen. 

Er werd druk overlegd over Wiske's plan en iedereen was het met haar eens dat het lollig was. 

Wie er tussen genomen zou worden? De hele familie Tok was aanwezig geweest bij het overleg, dus het moest iemand anders zijn. En wie is er dan om voor de gek gehouden te worden? 

Juist ja, ma Tok! 

Wij keken even of ze niets gehoord

4 grote eieren in het nachthok van Soestdijk

kon hebben, want als het mooi weer is zit zij soms op haar terras boven en aan haar oren mankeert nog niets. Toen we haar hoorden niezen in haar huis wisten we dat dat wel goed zat. En zo begonnen we met de voorbereidingen voor ons plan. 

De volgende dag hoorden we ma Tok de tuin in komen, waar zij hartelijk werd begroet door Dana, Dina, Donna en Duna. Ze ging eerst naar het nachthok van Soestdijk, waar zij altijd de door de vier witten gelegde enorme eieren verzamelt. Ze bedankt ze altijd uitbundig, meestal liggen er drie en soms vier eieren in de

Wiske en de 4 witte hennen

bodembedekking. 

Die morgen lagen er maar twee, maar ook dat kwam wel eens voor, dus ze had nog niets in de gaten. De morgen daarop lagen er weer maar twee eieren en de dag erna lag er maar één. "Zijn jullie een beetje van de leg? Jullie zijn toch niet ziek hè?" vroeg ze. De witte dames liepen gewoon rond te scharrelen, dus ma Tok dacht dat het wel weer goed zou komen. De dag daarop lagen er weer twee eieren en de dag daarna helemaal geen. 

Toen werd ma Tok wantrouwig, ze ging achterin de tuin kijken of daar misschien eieren waren gelegd, maar ze vond niets. 

De dag daarop lag er weer niet één ei en toen ging ma Tok echt zoeken.

grote witte eieren in de grote schuur

Overal waar wij konden komen keek ze en eindelijk vond ze, helemaal achterin de grote schuur, een hele berg grote witte eieren. 

De witte hennen stonden in de open schuurdeur te kijken naar haar en ze lachten zich een kammetje toen ze haar gezicht zagen. Wij kwamen er ook bij staan om te lachen en toen had ze door dat ze ertussen genomen was. Ze lachte vrolijk met ons mee en zei dat we dat leuk hadden bedacht. 

Maar die avond deed ze de deur van de grote schuur bijna dicht, zodat er geen kip meer in zou kunnen. 

"Gewoon voor de zekerheid," zei ze.

De witte brigade

Dana

Dana:

Ik ben nog nooit zó blij geweest, wat is het heerlijk in de Tok-tuin! Mijn drie zussen en ik lopen de hele dag lekker vrij rond in dit kippenparadijs. 

Het is bijna te mooi om waar te zijn. 

Elke morgen als ik wakker word moet ik mezelf even pikken om te beseffen dat ik niet droom. En dan ren ik snel naar beneden, de trap af naar de tuin. Daar ga ik eerst even rondrennen, om zeker te weten dat het echt waar is dat ik hier woon. Daarna ga ik eten en een ei leggen als dat er is en dan ga ik weer naar beneden om verder de hele dag te scharrelen.

Dina

Dina:

Ik kan nog steeds niet geloven dat het echt waar is dat ik hier in deze tuin mag wonen. Ik zag dat Dana zichzelf pikte en ik vroeg waarom ze dat deed. "Dat is om zeker te weten dat ik niet droom," kakelde ze lachend. Heb jij dat niet?" Ik moest toegeven dat ik er ook wel eens aan twijfelde of ik wakker was, maar dat het langzamerhand een beetje begon te wennen. Het fijnste moment van de dag vind ik als ma Tok de tuin in komt om ons wormen te geven en de anderen uit hun huis te laten. Wij rennen elke morgen met ons vieren naar de deur waar ze uitkomt om haar te                                                                                                  begroeten. 

Donna

Donna:

Ik begin al bijna te vergeten dat ik eerst ergens anders woonde, het is niet zo moeilijk om hier te wennen, het is zó fijn! Elke dag vrijheid en lekker buiten scharrelen, er is geen beter leven denkbaar voor een kip. En het bijzonderste vind ik dat er ook een haan is. Ik had nog nooit van mijn leven een haan gezien, dus ik kan niet vergelijken, maar ik vind hem erg mooi, al is hij wel klein. Hij kraait ook prachtig, de eerste keer dat hij dat deed schrok ik me een kammetje, maar nu ben ik het gewend. Hij is hier om ons te beschermen heeft hij gekakeld; ik zou niet weten waartegen want alles is hier super veilig voor ons, maar de gedachte aan een beschermer is mooi.

Duna

Duna:

Ik weet elke morgen niet hoe ik het heb als ik wakker word. Geen druk gekakel om me heen en geen gevecht om aan voldoende eten te komen, nee, gewoon rustig een paar snaveltjes vol nemen en dan naar beneden gaan om te scharrelen in de ruimte. Het is nog steeds bijna niet te geloven dat ik hier nu de rest van mijn leven mag blijven, maar ma Tok heeft gezegd dat dat echt waar is. Als ik later op de  dag weer trek krijg is er altijd nog genoeg eten over, de voersilo in ons nachthok is altijd vol. En water is er ook, in de ren en ook nog buiten in de tuin. Eieren leggen doen wij altijd in het nachthok, zodat ma Tok er niet naar hoeft te zoeken in de tuin. 

Dana, Dina, Donna en Duna:

Wij zijn allemaal blij dat we hier mochten komen wonen en dat de kippen, die hier al waren, zo lief voor ons zijn.

Ma Tok: met dank aan mevrouw Marit voor de onderste foto en de titel van dit verhaaltje.

De tsaar heeft gewonnen

Zaza:

Ik heb het wel gehoord, dat onze tsaar tegen ma Tok aan het kakelen was over de vier nieuwe witte kippen. 

de tsaar houdt zijn pleidooi voor de witte hennen

Nikolaas wilde haar ervan overtuigen dat de witte hennen best al uit hun ren zouden kunnen en ma Tok wilde niet toegeven. 

Dan is er nu een nieuwtje te vertellen: de tsaar heeft gewonnen! 

Ma Tok heeft nog eens goed nagedacht over zijn idee dat de vier D's elkaar pikken omdat ze zich vervelen in de ren en toen heeft ze besloten het erop te wagen. Zo gebeurde het op zaterdagmorgen dat zij de deur van de ren open zette en alsof dat nog niet genoeg was deed ze ook de deur van Soestdijk zelf wijd open. Ja, als ze iets gaat doen gaat ze er voor de volle honderd procent voor, onze ma Tok. De witte dames wisten niet hoe ze het hadden, ze stapten voortvarend de tuin in waar ze meteen helemaal naar achteren liepen om te zien hoeveel ruimte ze nu hadden. Dat viel niet tegen, als ik de uitroepen mag geloven. 

achterin de tuin

Dana: "Joh, moet je eens kijken! Zoveel ruimte heb ik nog nooit van mijn leven gezien!" 

Dina: "Ik word bijna duizelig, wat een enorme tuin!" 

Donna: "Een heel grote hoge boom, dat is lekker om onder te schuilen voor gevaar!" 

Duna: "Aarde om in te badderen, heerlijk!" 

Ik vertel het nu alsof ze na elkaar iets kakelden, maar in werkelijkheid klonken al deze kreten tegelijk, zodat ik moeite moest doen om ze te verstaan. 

Ze renden door de tuin heen en weer tot ze alles hadden gezien en gingen toen pas de wormen opsnavelen. Ma Tok had de hele tuin vol lekkers gelegd, graantjes, wormen, slablaadjes,

kennismaking buiten de ren

gierststengels, eivoer, noem het maar op en het was er. Ik begreep wel waarom ze dat had gedaan: op deze manier had iedereen het te druk met snoepen om elkaar aan te vallen. De kennismaking zonder gaas tussen ons en de vier witte dames verliep dan ook prima. 

Ik hoorde ma Tok tegen de tsaar zeggen dat hij gelijk had gehad en dat het haar speet dat ze niet meteen naar hem had geluisterd. Nikolaas kakelde dat hij het haar niet kwalijk zou nemen als het niet weer zou gebeuren, waarop ma Tok in de lach schoot en het hem beloofde. 

Ik was benieuwd of Dana, Dina, Donna en Duna nu ook bij ons in het Tok-huis zouden komen slapen,

Nikolaas beschermt zijn hennen als een echte tsaar

maar dat gebeurde niet. 

Wij waren allang op stok en onze deur was al dicht toen we ze nog steeds door de tuin hoorden scharrelen, ze konden er geen genoeg van krijgen. 

De volgende morgen waren ze alle vier allang weer in de tuin toen onze deur open ging. Ze begroetten ons allerhartelijkst, ze waren in een opperbeste stemming. 

"Wonen jullie allang in dit paradijs?" vroegen ze ons. Daarop ging iedereen haar verhaal vertellen, hoe ze hier uit hun ei waren gekropen of hoe ze eerst ergens anders hadden gewoond, maar dat de Tok-tuin de beste plek was voor een kip om te wonen, altijd voldoende eten en drinken, een veilige slaapplaats en genoeg ruimte. 

"En komen er nooit mannen met grote handen die je in kratten proppen?" vroeg Duna met een klein stemmetje. 

"Die komen er hier niet in, daar zorgt ma Tok wel voor," kakelde ik. 

"En anders ik wel," kakelde onze tsaar.

Vadertje tsaar en zijn rijk

Tsaar Nikolaas:

De vier grote witte hennen zijn nu al een hele tijd bij ons in de tuin en toch laat ma Tok ze nog niet los lopen, zodat we nog steeds niet echt kennis hebben kunnen maken. 

de tsaar maakt kennis door het gaas heen

Natuurlijk wel door het gaas, we kunnen elkaar wel zien, maar nog niet echt lichamelijk leren kennen, om het zo maar te noemen. 

de 4 D's rennen naar binnen als het deurtje van de ren opengaat

Ik had verwacht dat ze zo langzamerhand wel eens uit hun ren zouden mogen maar ma Tok wil wachten tot ze geen kale plekken meer hebben. Nou, dan kan ze lang wachten, die sukkels pikken elkaar steeds kaal, al moet ik toegeven dat ze meer veren hebben dan toen ze net hier kwamen. Volgens mij vervelen ze zich en gaan ze daarom pikken. Ma Tok geeft ze elke dag veel dingen om zich mee te vermaken, maar niets haalt het bij vrij door de hele tuin scharrelen. Ik denk dat dat pikken juist zal overgaan als ze niet meer in de ren moeten blijven en dat heb ik ook tegen ma Tok gekakeld, maar ze is nogal eigenwijs en ze vindt dat Dana, Dina, Donna en Duna er nog niet aan toe zijn omdat ze nog zo angstig zijn. 

Daar heeft ze dan wel weer een punt, want ze zijn echte schijtlijsters, excuseer mijn taal. Als ma Tok de tuin in komt gaan ze allemaal druk heen en weer lopen omdat ze weten dat ze wat lekkers krijgen, maar als ma Tok hun ren open doet vliegen ze alle vier het hok in. Suffies zijn het, maar ja, ze hebben dan ook een moeilijke jeugd gehad, zullen we maar zeggen. Ma Tok strooit ons lekkers nu vlakbij de ren, zodat we goed aan elkaar kunnen wennen. Dat zegt ze, ja, maar volgens mij kan dat veel beter als we allemaal met elkaar kunnen scharrelen in de tuin. 

Verder is het behoorlijk leeg

Quinoa probeert te broeden in het Tok-huis

geworden in ons Tok-huis, er is heel veel plaats over op de stok; daarom dacht ik dat er misschien wel weer eens gebroed zou mogen worden, maar ma Tok denkt daar heel anders over, zij vangt liever geredde legkippen op. Lisa en mijn dochter Quinoa zijn behoorlijk broeds en zij proberen telkens weer om een plekje te vinden om op eieren te zitten, Lisa in het Loo en Quinoa op het plateau van het Tok-huis. Maar ze worden elke dag vakkundig buiten gezet. 

Lisa wil broeden in het Loo

Zo gaat het dus niets worden met dat broeden. 

Misschien mogen de vier nieuwe hennen over een poosje wel bij ons in het Tok-huis slapen, dat zou gezellig zijn, weer een volle stok! 

Of ik al die hennen aankan? Natuurlijk kan ik dat, ik heb wel voor hetere vuren gestaan. Mijn koninkrijk is veel groter geweest voordat de Grote Kippensterfte plaatsvond. Ja, er zijn vorig jaar en begin dit jaar heel wat hennen gaan hemelen, dat moet nu maar eens over zijn. Anders wordt mijn rijk veel te klein en moet ik uitbreiding gaan zoeken. 

Waar? 

Dat weet ik ook niet, maar u zult het toch met mij eens zijn dat een echte tsaar een groot rijk moet hebben, anders gaat niemand mij vadertje tsaar noemen en dat wil ik toch wel erg graag.

Veren en eieren

Xena:

Wat is de lente toch een fijne tijd!

2 eieren van de nieuwe kippen en 1 van Xena

De lucht is blauw en het is niet koud meer. En het is ook veel langer licht buiten. Daarom ben ik ook weer begonnen met het leggen van mijn mooie grote bruine eieren. Ik hoorde van ma Tok dat de vier nieuwe witte hennen elke dag een groot wit ei leggen, nou, dat kon ik natuurlijk niet op me laten zitten. Ma Tok keek heel verbaasd toen ze mijn eerste ei vond in de

Quinoa op het grote bruine ei van Xena

bodembedekking van ons Tok-huis. Ze moest er wel even moeite voor doen, want Quinoa zat er bovenop, die denkt dat ze broeds is. Ma Tok zet haar elke dag in de tuin, wat nog best een dingetje is omdat Quinoa zover mogelijk achterin het huis gaat zitten, zodat ma Tok zich vreselijk moet uitrekken om haar te pakken te krijgen. Quinoa is eerst een poosje boos aan het tokken, maar dan gaat ze toch maar wat wormpjes eten. En daarna zo snel mogelijk weer het Tok-huis in om verder te "broeden" op niks. 

2 staarten in wording

Gekke meid. Wat is er nu heerlijker dan lekker rond te scharrelen door de tuin? 

De vier nieuwe dames beginnen al wat minder kaal te worden en drie van de vier krijgen zowaar een staart. De vierde niet, die heeft nog steeds een kaal stompje achteraan haar rug. Dat komt omdat de andere drie telkens aan de nieuwe veerpuntjes pikken, die daardoor niet kunnen uitgroeien tot volledige veren. Ma Tok heeft deze onfortuinlijke hen alweer een paar keer bespoten met de zilverspray, dan gaat het een tijdje goed en dan

staartloze Duna

beginnen de drie anderen haar weer te pikken. Ma Tok denkt dat ze niet genoeg te doen hebben in hun ren, zodat ze uit verveling gaan pikken. Daarom geeft ze de witten nu elke dag van alles om ze bezig te houden, groene blaadjes, eivoer, graankorrels en ook gewoon voer, dat ze dan over de hele ren verspreidt, zodat ze ernaar moeten zoeken. Ik hoop dat het helpt want die kale kont van die ene is echt zo'n droevig gezicht. Ik geloof dat het Duna is die nog staartloos is, maar zeker weet ik het niet, ik kan ze niet goed uit elkaar houden en ma Tok kan dat ook niet. Dat zal wel beter worden als ze los door de tuin mogen gaan scharrelen, dan komt hun aard wat meer naar

de kleine kipjes leggen ook weer eitjes

buiten, nu zijn ze alle vier nog hetzelfde. Op die ene kale staart na, natuurlijk. 

De kleine kipjes leggen ook weer eitjes, meestal in het Loo, maar soms ook in het Tok-huis in de bodembedekking. Pas lag er zomaar een klein eitje in ons huis op de grond, ik weet niet wie dat daar had gelegd, ik vond het een beetje een rare plek, straks gaat ma Tok erop staan met haar grote voeten. Gelukkig zag ze het bijtijds, zodat het gered kon worden. 

Ma Tok vertelde dat ze een heleboel van onze eieren naar het werk van haar oudste dochter, mevrouw Annemieke, heeft gebracht. Dat was nodig, want haar koelkast was vol eierdoosjes. Ze geeft ze ook wel eens weg aan buren of aan vriendinnen, ze kan ze natuurlijk nooit allemaal zelf opeten. 

Ze zei dat wij trots konden zijn op onze bijdrage aan de gezondheid van heel wat mensen door de gift van onze eieren. En dat zijn wij ook.