De witte brigade

Dana

Dana:

Ik ben nog nooit zó blij geweest, wat is het heerlijk in de Tok-tuin! Mijn drie zussen en ik lopen de hele dag lekker vrij rond in dit kippenparadijs. 

Het is bijna te mooi om waar te zijn. 

Elke morgen als ik wakker word moet ik mezelf even pikken om te beseffen dat ik niet droom. En dan ren ik snel naar beneden, de trap af naar de tuin. Daar ga ik eerst even rondrennen, om zeker te weten dat het echt waar is dat ik hier woon. Daarna ga ik eten en een ei leggen als dat er is en dan ga ik weer naar beneden om verder de hele dag te scharrelen.

Dina

Dina:

Ik kan nog steeds niet geloven dat het echt waar is dat ik hier in deze tuin mag wonen. Ik zag dat Dana zichzelf pikte en ik vroeg waarom ze dat deed. "Dat is om zeker te weten dat ik niet droom," kakelde ze lachend. Heb jij dat niet?" Ik moest toegeven dat ik er ook wel eens aan twijfelde of ik wakker was, maar dat het langzamerhand een beetje begon te wennen. Het fijnste moment van de dag vind ik als ma Tok de tuin in komt om ons wormen te geven en de anderen uit hun huis te laten. Wij rennen elke morgen met ons vieren naar de deur waar ze uitkomt om haar te                                                                                                  begroeten. 

Donna

Donna:

Ik begin al bijna te vergeten dat ik eerst ergens anders woonde, het is niet zo moeilijk om hier te wennen, het is zó fijn! Elke dag vrijheid en lekker buiten scharrelen, er is geen beter leven denkbaar voor een kip. En het bijzonderste vind ik dat er ook een haan is. Ik had nog nooit van mijn leven een haan gezien, dus ik kan niet vergelijken, maar ik vind hem erg mooi, al is hij wel klein. Hij kraait ook prachtig, de eerste keer dat hij dat deed schrok ik me een kammetje, maar nu ben ik het gewend. Hij is hier om ons te beschermen heeft hij gekakeld; ik zou niet weten waartegen want alles is hier super veilig voor ons, maar de gedachte aan een beschermer is mooi.

Duna

Duna:

Ik weet elke morgen niet hoe ik het heb als ik wakker word. Geen druk gekakel om me heen en geen gevecht om aan voldoende eten te komen, nee, gewoon rustig een paar snaveltjes vol nemen en dan naar beneden gaan om te scharrelen in de ruimte. Het is nog steeds bijna niet te geloven dat ik hier nu de rest van mijn leven mag blijven, maar ma Tok heeft gezegd dat dat echt waar is. Als ik later op de  dag weer trek krijg is er altijd nog genoeg eten over, de voersilo in ons nachthok is altijd vol. En water is er ook, in de ren en ook nog buiten in de tuin. Eieren leggen doen wij altijd in het nachthok, zodat ma Tok er niet naar hoeft te zoeken in de tuin. 

Dana, Dina, Donna en Duna:

Wij zijn allemaal blij dat we hier mochten komen wonen en dat de kippen, die hier al waren, zo lief voor ons zijn.

Ma Tok: met dank aan mevrouw Marit voor de onderste foto en de titel van dit verhaaltje.

De tsaar heeft gewonnen

Zaza:

Ik heb het wel gehoord, dat onze tsaar tegen ma Tok aan het kakelen was over de vier nieuwe witte kippen. 

de tsaar houdt zijn pleidooi voor de witte hennen

Nikolaas wilde haar ervan overtuigen dat de witte hennen best al uit hun ren zouden kunnen en ma Tok wilde niet toegeven. 

Dan is er nu een nieuwtje te vertellen: de tsaar heeft gewonnen! 

Ma Tok heeft nog eens goed nagedacht over zijn idee dat de vier D's elkaar pikken omdat ze zich vervelen in de ren en toen heeft ze besloten het erop te wagen. Zo gebeurde het op zaterdagmorgen dat zij de deur van de ren open zette en alsof dat nog niet genoeg was deed ze ook de deur van Soestdijk zelf wijd open. Ja, als ze iets gaat doen gaat ze er voor de volle honderd procent voor, onze ma Tok. De witte dames wisten niet hoe ze het hadden, ze stapten voortvarend de tuin in waar ze meteen helemaal naar achteren liepen om te zien hoeveel ruimte ze nu hadden. Dat viel niet tegen, als ik de uitroepen mag geloven. 

achterin de tuin

Dana: "Joh, moet je eens kijken! Zoveel ruimte heb ik nog nooit van mijn leven gezien!" 

Dina: "Ik word bijna duizelig, wat een enorme tuin!" 

Donna: "Een heel grote hoge boom, dat is lekker om onder te schuilen voor gevaar!" 

Duna: "Aarde om in te badderen, heerlijk!" 

Ik vertel het nu alsof ze na elkaar iets kakelden, maar in werkelijkheid klonken al deze kreten tegelijk, zodat ik moeite moest doen om ze te verstaan. 

Ze renden door de tuin heen en weer tot ze alles hadden gezien en gingen toen pas de wormen opsnavelen. Ma Tok had de hele tuin vol lekkers gelegd, graantjes, wormen, slablaadjes,

kennismaking buiten de ren

gierststengels, eivoer, noem het maar op en het was er. Ik begreep wel waarom ze dat had gedaan: op deze manier had iedereen het te druk met snoepen om elkaar aan te vallen. De kennismaking zonder gaas tussen ons en de vier witte dames verliep dan ook prima. 

Ik hoorde ma Tok tegen de tsaar zeggen dat hij gelijk had gehad en dat het haar speet dat ze niet meteen naar hem had geluisterd. Nikolaas kakelde dat hij het haar niet kwalijk zou nemen als het niet weer zou gebeuren, waarop ma Tok in de lach schoot en het hem beloofde. 

Ik was benieuwd of Dana, Dina, Donna en Duna nu ook bij ons in het Tok-huis zouden komen slapen,

Nikolaas beschermt zijn hennen als een echte tsaar

maar dat gebeurde niet. 

Wij waren allang op stok en onze deur was al dicht toen we ze nog steeds door de tuin hoorden scharrelen, ze konden er geen genoeg van krijgen. 

De volgende morgen waren ze alle vier allang weer in de tuin toen onze deur open ging. Ze begroetten ons allerhartelijkst, ze waren in een opperbeste stemming. 

"Wonen jullie allang in dit paradijs?" vroegen ze ons. Daarop ging iedereen haar verhaal vertellen, hoe ze hier uit hun ei waren gekropen of hoe ze eerst ergens anders hadden gewoond, maar dat de Tok-tuin de beste plek was voor een kip om te wonen, altijd voldoende eten en drinken, een veilige slaapplaats en genoeg ruimte. 

"En komen er nooit mannen met grote handen die je in kratten proppen?" vroeg Duna met een klein stemmetje. 

"Die komen er hier niet in, daar zorgt ma Tok wel voor," kakelde ik. 

"En anders ik wel," kakelde onze tsaar.

Vadertje tsaar en zijn rijk

Tsaar Nikolaas:

De vier grote witte hennen zijn nu al een hele tijd bij ons in de tuin en toch laat ma Tok ze nog niet los lopen, zodat we nog steeds niet echt kennis hebben kunnen maken. 

de tsaar maakt kennis door het gaas heen

Natuurlijk wel door het gaas, we kunnen elkaar wel zien, maar nog niet echt lichamelijk leren kennen, om het zo maar te noemen. 

de 4 D's rennen naar binnen als het deurtje van de ren opengaat

Ik had verwacht dat ze zo langzamerhand wel eens uit hun ren zouden mogen maar ma Tok wil wachten tot ze geen kale plekken meer hebben. Nou, dan kan ze lang wachten, die sukkels pikken elkaar steeds kaal, al moet ik toegeven dat ze meer veren hebben dan toen ze net hier kwamen. Volgens mij vervelen ze zich en gaan ze daarom pikken. Ma Tok geeft ze elke dag veel dingen om zich mee te vermaken, maar niets haalt het bij vrij door de hele tuin scharrelen. Ik denk dat dat pikken juist zal overgaan als ze niet meer in de ren moeten blijven en dat heb ik ook tegen ma Tok gekakeld, maar ze is nogal eigenwijs en ze vindt dat Dana, Dina, Donna en Duna er nog niet aan toe zijn omdat ze nog zo angstig zijn. 

Daar heeft ze dan wel weer een punt, want ze zijn echte schijtlijsters, excuseer mijn taal. Als ma Tok de tuin in komt gaan ze allemaal druk heen en weer lopen omdat ze weten dat ze wat lekkers krijgen, maar als ma Tok hun ren open doet vliegen ze alle vier het hok in. Suffies zijn het, maar ja, ze hebben dan ook een moeilijke jeugd gehad, zullen we maar zeggen. Ma Tok strooit ons lekkers nu vlakbij de ren, zodat we goed aan elkaar kunnen wennen. Dat zegt ze, ja, maar volgens mij kan dat veel beter als we allemaal met elkaar kunnen scharrelen in de tuin. 

Verder is het behoorlijk leeg

Quinoa probeert te broeden in het Tok-huis

geworden in ons Tok-huis, er is heel veel plaats over op de stok; daarom dacht ik dat er misschien wel weer eens gebroed zou mogen worden, maar ma Tok denkt daar heel anders over, zij vangt liever geredde legkippen op. Lisa en mijn dochter Quinoa zijn behoorlijk broeds en zij proberen telkens weer om een plekje te vinden om op eieren te zitten, Lisa in het Loo en Quinoa op het plateau van het Tok-huis. Maar ze worden elke dag vakkundig buiten gezet. 

Lisa wil broeden in het Loo

Zo gaat het dus niets worden met dat broeden. 

Misschien mogen de vier nieuwe hennen over een poosje wel bij ons in het Tok-huis slapen, dat zou gezellig zijn, weer een volle stok! 

Of ik al die hennen aankan? Natuurlijk kan ik dat, ik heb wel voor hetere vuren gestaan. Mijn koninkrijk is veel groter geweest voordat de Grote Kippensterfte plaatsvond. Ja, er zijn vorig jaar en begin dit jaar heel wat hennen gaan hemelen, dat moet nu maar eens over zijn. Anders wordt mijn rijk veel te klein en moet ik uitbreiding gaan zoeken. 

Waar? 

Dat weet ik ook niet, maar u zult het toch met mij eens zijn dat een echte tsaar een groot rijk moet hebben, anders gaat niemand mij vadertje tsaar noemen en dat wil ik toch wel erg graag.

Veren en eieren

Xena:

Wat is de lente toch een fijne tijd!

2 eieren van de nieuwe kippen en 1 van Xena

De lucht is blauw en het is niet koud meer. En het is ook veel langer licht buiten. Daarom ben ik ook weer begonnen met het leggen van mijn mooie grote bruine eieren. Ik hoorde van ma Tok dat de vier nieuwe witte hennen elke dag een groot wit ei leggen, nou, dat kon ik natuurlijk niet op me laten zitten. Ma Tok keek heel verbaasd toen ze mijn eerste ei vond in de

Quinoa op het grote bruine ei van Xena

bodembedekking van ons Tok-huis. Ze moest er wel even moeite voor doen, want Quinoa zat er bovenop, die denkt dat ze broeds is. Ma Tok zet haar elke dag in de tuin, wat nog best een dingetje is omdat Quinoa zover mogelijk achterin het huis gaat zitten, zodat ma Tok zich vreselijk moet uitrekken om haar te pakken te krijgen. Quinoa is eerst een poosje boos aan het tokken, maar dan gaat ze toch maar wat wormpjes eten. En daarna zo snel mogelijk weer het Tok-huis in om verder te "broeden" op niks. 

2 staarten in wording

Gekke meid. Wat is er nu heerlijker dan lekker rond te scharrelen door de tuin? 

De vier nieuwe dames beginnen al wat minder kaal te worden en drie van de vier krijgen zowaar een staart. De vierde niet, die heeft nog steeds een kaal stompje achteraan haar rug. Dat komt omdat de andere drie telkens aan de nieuwe veerpuntjes pikken, die daardoor niet kunnen uitgroeien tot volledige veren. Ma Tok heeft deze onfortuinlijke hen alweer een paar keer bespoten met de zilverspray, dan gaat het een tijdje goed en dan

staartloze Duna

beginnen de drie anderen haar weer te pikken. Ma Tok denkt dat ze niet genoeg te doen hebben in hun ren, zodat ze uit verveling gaan pikken. Daarom geeft ze de witten nu elke dag van alles om ze bezig te houden, groene blaadjes, eivoer, graankorrels en ook gewoon voer, dat ze dan over de hele ren verspreidt, zodat ze ernaar moeten zoeken. Ik hoop dat het helpt want die kale kont van die ene is echt zo'n droevig gezicht. Ik geloof dat het Duna is die nog staartloos is, maar zeker weet ik het niet, ik kan ze niet goed uit elkaar houden en ma Tok kan dat ook niet. Dat zal wel beter worden als ze los door de tuin mogen gaan scharrelen, dan komt hun aard wat meer naar

de kleine kipjes leggen ook weer eitjes

buiten, nu zijn ze alle vier nog hetzelfde. Op die ene kale staart na, natuurlijk. 

De kleine kipjes leggen ook weer eitjes, meestal in het Loo, maar soms ook in het Tok-huis in de bodembedekking. Pas lag er zomaar een klein eitje in ons huis op de grond, ik weet niet wie dat daar had gelegd, ik vond het een beetje een rare plek, straks gaat ma Tok erop staan met haar grote voeten. Gelukkig zag ze het bijtijds, zodat het gered kon worden. 

Ma Tok vertelde dat ze een heleboel van onze eieren naar het werk van haar oudste dochter, mevrouw Annemieke, heeft gebracht. Dat was nodig, want haar koelkast was vol eierdoosjes. Ze geeft ze ook wel eens weg aan buren of aan vriendinnen, ze kan ze natuurlijk nooit allemaal zelf opeten. 

Ze zei dat wij trots konden zijn op onze bijdrage aan de gezondheid van heel wat mensen door de gift van onze eieren. En dat zijn wij ook.

Het Witte Huis en een gevangenis

Yneke:

Ik ben er al helemaal aan gewend dat de vier grote witte hennen in Soestdijk wonen.

3 van de 4 witte hennen in de ren van Soestdijk*

Ja, ik blijf het Soestdijk noemen, al heeft mevrouw Marit een andere naam bedacht voor het paleis. 

Ma Tok moest een keer heel vroeg weg en zo kon zij niet om tien uur het Tok-huis openzetten. Ze vroeg aan mevrouw Marit of zij het een keer wilde doen en zo geschiedde. Die ochtend kwam mevrouw Marit de tuin in, waar zij werd begroet door Wendy, het enige nog levende "boomkipje" zoals zij de in de struik slapende hennetjes altijd noemt. 

De vier grote witte dames hadden meteen in de gaten dat zij hun portie wormen die dag van haar zouden krijgen. Ze begonnen druk

en nummer 4*

heen en weer te lopen en te kakelen. 

Omdat ze alle vier wit zijn noemde mevrouw Marit paleis Soestdijk the White House, dat schijnt een paleis heel ver weg te zijn, waar een president woont. Nee, een koning heeft dat verre land niet, maar de president voelt zich wel koning, dus dat Witte Huis noemen we dan voor het gemak maar een paleis. Mevrouw Marit heeft een poos in dat verre land gewoond, maar ze is vast blij dat ze nu hier een huis heeft gevonden. Zij heeft geen kippen, maar wel drie katten, net zoals ma Tok. 

Mevrouw Marit voorzag ons allemaal rijkelijk van wormen en ander lekkers, de vier witte meiden

Yneke in haar benarde positie

kregen wat extra's omdat ze zo zielig waren. 

En ze heeft mij gered! 

En nu wilt u natuurlijk weten waarvan. 

Wel, dat zal ik u vertellen. In de Tok-tuin staat een plant, die tegen de muur opklimt. Het is niet zo dat die plant ooit bovenaan de muur zal komen, hij zit met zijn wortels in de grond vast, maar zijn takken gaan wel langs de muur omhoog. Vorig jaar zaten er bloemen aan die takken, maar nu nog niet, het is misschien nog te koud. Er zitten wel lekkere blaadjes aan, ik

het hekje is nu minder toegankelijk

kijk daar vaak naar, maar ik kan er niet goed bijkomen omdat ma Tok een hekje om die plant heen heeft gezet. Op de morgen dat mevrouw Marit ons kwam verzorgen zag ik toch kans om in dat hekje te komen om zo een paar van die groene blaadjes te verschalken. Maar toen ik er eenmaal in zat kon ik er niet meer uit. Ik begon te roepen en te fladderen, maar dat hielp niet, ik kwam niet omhoog omdat dat hekje me vasthield. Gelukkig hoorde mevrouw Marit mijn gefladder en kwam ze kijken. 

"Wat heb je nu gedaan?" vroeg ze. 

Domme vraag, ik zat daar in dat hekje en ik kon er niet uit, dat zag

allemaal weer veilig buiten de gevangenis

ze toch ook wel? 

Ging ze een foto maken van mij in mijn benarde positie! 

Dat kon ik niet waarderen en ik riep dat ze me moest bevrijden. 

Ik weet niet of ze mij verstond maar ze hielp me er wel uit. Het gaas-hekje boog ze aan de bovenkant naar elkaar toe, zodat ik er niet meer in zou kunnen. 

Dat was ik toch al niet van plan, zeker weer vast komen te zitten en dan op de foto gaan, ik kijk wel uit. 

Ik kreeg wel wat extra wormpjes van haar, voor de schrik, zei ze.

*Ma Tok: met dank aan mevrouw Marit voor de foto's van Yneke en de plant.

In memoriam: Linda

Ma Tok:

Linda kroop uit haar eitje in de Tok-tuin in het jaar 2020, samen met haar zusje Lisa en haar broertje Laurel. 

kuiken Linda

Haar broedmoeder was Pippa, die het broeden van Wiske had overgenomen toen die er geen zin meer in had (zie: "De familie groeit weer" van 18 mei 2020).

Hun broedvader was LazaRus, ik had de eitjes gehaald bij Hoogendoorn omdat ik graag Serama's wilde. 

Pippa voedde de kuikens voorbeeldig op en Laza hielp haar een vleugeltje als dat nodig was. 

De beide meisjes lachten zich een kammetje toen Laurel probeerde te kraaien (zie "Linda stelt zich voor" van 24 juli 2020). 

Ze werden allebei verliefd op dezelfde haan (zie "Een sluw

broedvader LazaRus

plannetje" van 26 februari 2021), wat geen wonder was omdat er nog maar één haan was overgebleven in de tuin na het vertrek van Laurel naar Hoogendoorn. 

Vorig jaar kreeg Linda een infectie aan haar oogje, waardoor ze met dat oog niets meer kon zien (zie "Oogproblemen" van 19 juli 2024). Ze redde zich prima met haar andere oog, ze kakelde dat het maar goed was dat ze er twee had gekregen.

Linda verheugde zich erg op het voorjaar en het mooie weer, waar ze nog even van heeft kunnen genieten. 

broedmoeder Pippa

Zondagmiddag zag ik haar stil in de tuin zitten met een zogenaamde "draainek", wat duidt op een ontsteking in de hersenen, waar niets meer aan te doen is. Ik zette haar apart in het ziekenhokje en op maandag belde ik de dierenarts, die geen praktijk had in verband met bevrijdingsdag. Gelukkig was een dierenarts in Rijswijk bereid om Linda uit haar lijden te verlossen, zodat ze niet nog langer hoefde te wachten.

Ik heb haar begraven in de Tok-tuin, waar ze haar hele leventje heeft doorgebracht. Haar zusje Lisa is ontroostbaar, gelukkig zijn de anderen erg lief voor haar.

Vaarwel lief kleintje, we zullen je nooit vergeten.

Alweer droefenis

 Ma Tok:

Tot mijn spijt moet ik u meedelen dat vandaag bij de dierenarts kleine Linda is ingeslapen.

Vrijdag kunt u haar "in memoriam" lezen.

Weer is er rouw in de Tok-tuin.

Zilver in een paleis

Dana, Dina, Donna en Duna:

Waar wij nu toch zijn terechtgekomen: het is hier een regelrechte kippenhemel!

Dana in het nachthok

We wonen in een paleis met drie grote overdekte rennen en een heerlijk nachthok, er is altijd volop eten en drinken en we krijgen ook nog iedere morgen lekkers. 

De vrouw die voor ons zorgt heet ma Tok, dat hebben we gehoord van Lisa, een klein gestippeld hennetje dat ons een beetje wegwijs heeft gemaakt. 

Er is ook een haan, die kwam zich netjes aan ons voorstellen, hij heet tsaar Nikolaas. Hij is de baas, hoewel hij maar een kleintje is. Nee, dan die enorme Xena, die is groot! De eerste keer dat wij haar zagen schrokken we ons een kammetje, maar Lisa kakelde dat zij heel lief is en geen kip kwaad doet. 

Dina in de ren

Waar wij ons vorige leven hebben geleid willen we het liefst zo snel mogelijk vergeten. We zaten in een heel grote schuur, die propvol hennen zat en we moesten zoveel mogelijk eieren leggen. Eten en drinken kregen we wel, maar omdat wij geen van allen haantje de voorste waren kwamen wij regelmatig tekort. 

Daarom zijn wij ook zo mager. 

En door de stress gingen we elkaar pikken, we trokken elkaars veren uit en soms ook die van onszelf. 

Vandaar de kale plekken die ons "sieren." 

Toen we niet genoeg eieren meer legden kwamen er mannen met kratten om ons af te voeren "naar de soep," zoals één van hen grijnzend zei. Gelukkig werden er ook kippen "vrijgekocht" door mensen van "Red een legkip" en wij vieren waren daar ook bij. 

Donna in het nachthok

We gingen naar een opvang, waar we konden bijkomen en een beetje aansterken tot we zouden worden geadopteerd. Ja, we zagen er inderdaad nog veel slechter uit toen we net in de opvang kwamen. 

Op een mooie dag kwam ma Tok met vier manden naar de opvang en werden wij vieren uitgekozen om met haar mee te gaan. 

Zo kwamen we hier in de Tok-tuin terecht, waar we nu al twee weken wonen. 

Eerst moesten we wennen aan het paleis, we hadden niet in de gaten dat er ook nog een bovenverdieping was met een mooi nachthok, waar we veilig en warm konden slapen. 

Die arme ma Tok heeft heel wat moeite gehad om ons allemaal in dat nachthok te zetten, gelukkig voor haar zijn wij geen van vieren dom en gingen we de volgende avond zelf naar boven om te gaan slapen. 

Omdat we alle vier erg kale plekken hebben, die soms een beetje bloeden, gingen we elkaar weer pikken. Niet uit boosaardigheid, maar we vinden bloed gewoon zó lekker dat we er niet af kunnen blijven. 

Duna in de ren

Ma Tok zag dat we allemaal bloedende wondjes hadden en ze schudde haar hoofd. 

Die avond kwam ze met een spray de tuin in en wij werden in het nachthok opgesloten. 

Ze haalde ons één voor één tevoorschijn en sprayde op alle bloedende plekken een zilverkleurig goedje. Het deed geen pijn, maar we vonden het wel eng om vastgepakt te worden, dus we schreeuwden moord en brand. 

Nu hebben we allemaal een zilveren achterkant en hier en daar ook nog zilveren plekken. Omdat onze wondjes niet rood meer zijn pikken we elkaar niet meer en dat is precies de bedoeling, zei ma Tok. Nu zijn we dus zilveren kippen in een paleis, het moet niet gekker worden.

4 kippen met zilveren konten in een paleis

In memoriam: Angelique

Ma Tok:

Angelique kwam bij ons wonen in 2022, ze was één van de zogenaamde "bofkipjes" die ma Tok bij Hoogendoorn had gehaald om hier in de tuin een tweede kans te krijgen. 

de 5 A's bij elkaar

Ze kwam samen met Annemarie, Amalia, Alexia en Ariane, alle vijf kipjes die niet meer door hun vorige eigenaar verzorgd konden worden. Al snel werden deze kleintjes ziek, Annemarie overleefde het niet maar de anderen werden weer gezond. 

Amalia en Alexia werden vermoord door de hier binnen geslopen poes Luna en Ariane stierf een natuurlijke dood. 

Angelique (links) en Wendy

Angelique sloot vriendschap met Wendy, nadat diens vriendinnetje Willeke was overleden. Ze sliepen elke nacht samen in de grote struik achter in de tuin. 

Ook waren zij beiden lid van de filosofenclub, waarvan Angelique zelfs voorzitster werd. Van deze club zijn nu allen Wendy en Yneke nog over, ik weet niet of zij nu samen verder zullen gaan, het kan ook zijn dat ze er een nieuw lid bij gaan zoeken, twee is niet veel als je de wereldproblemen wil bespreken. Angelique was getuige van Wendy's verslaving en ze hielp ook mee om daar een einde aan te maken  (zie "ochtendhandel" van eind 2024 en begin 2025). 

mooie lieve Angelique

Ze was tot haar laatste dag altijd de eerste die mij kwam begroeten als ik de tuin in kwam om de kippen te gaan verzorgen, natuurlijk samen met Wendy. 

Die taak zal Wendy nu alleen moeten vervullen. 

De dag vóór haar overlijden vond ik Angelique wat stiller dan anders en 's avonds zat ze niet in de struik maar op de grond in het Tok-huis. Ik zette haar op het plateau in de bodembedekking, waar ik haar de volgende morgen levenloos aantrof. 

Ze was in haar slaap overleden.

Ik heb haar begraven in de Tok-tuin, waar ze een fijn leven heeft gehad.

Vaarwel lief klein kipje, we zullen je nooit vergeten.

Droevige mededeling

Ma Tok:

Helaas moet ik u meedelen dat onze kleine lieve Angelique is overleden.

Ze heeft drie jaar in de Tok-tuin gewoond.

De familie Tok is in rouw gedompeld.

Aanstaande vrijdag kunt u haar "in memoriam" lezen.

De eerste morgen

Lisa:

Er zijn zomaar vier nieuwe kippen bij onze familie komen wonen. 

Ze verblijven voorlopig nog in Soestdijk omdat ze erg angstig zijn. 

de 4 nieuwe geredde legkippen net na aankomst

En zielig zijn ze ook. 

Ik heb nog nooit zulke lelijke hennen gezien, ze hebben allemaal kale plekken en nauwelijks een staart, er steken gewoon een paar half afgekloven veren uit hun kont, excusez le mot. 

En mager zijn ze ook. 

Ma Tok heeft ze gehaald bij Red een legkip, dat is een stichting die kippen uit een legschuur opkoopt om te voorkomen dat ze in kratten worden gepropt en dan na een lange reis in de soep gaan. Vreselijk! Wat kunnen mensen toch wreed zijn. Ik ben blij dat deze vier nu bij ons in de tuin zijn gekomen, hier kunnen ze tot rust komen en

kaal en mager

aansterken en ook nieuwe veren krijgen. Ik hoorde van ma Tok dat ze wel eieren hadden gelegd op hun eerste morgen hier. Ik weet dat ma Tok liever heeft dat ze daar nog even mee wachten tot ze weer gezond zijn, maar als er een ei komt moet het gelegd worden, daar doe je niks aan. Of ze ook namen hebben gekregen? Natuurlijk, wat dacht u dan? 

Ze heten Dana, Dina, Donna en Duna Tok. Ma Tok kan ze nog niet uit elkaar houden, maar dat komt wel als ze wat meer zichzelf zijn geworden, zegt ze. De eerste avond bleven ze bang bij elkaar in de ren zitten, ze hadden niet door dat er bovenaan de trap een fijn nachthok op hen wachtte. Ma Tok vond het veel te koud beneden voor hen, vooral omdat ze nog niet veel veren hebben, en zo begon zij het moeilijke werk om de nieuwelingen naar boven te brengen. 

in het nachthok voor de eerste overnachting

Omdat de ren van Soestdijk niet zo hoog is dat een mens erin kan staan moest ze kruipen om bij de meiden te komen, wat een paar onparlementaire woorden opleverde. Na een hele poos had ze er eindelijk één in het nachthok gezet. Die kip begon meteen te eten uit de voersilo die daar klaarstond. En nu moet u niet denken dat de andere drie achter de eerste aan gingen, nee, die moesten ook allemaal worden gevangen door ma Tok, die na de laatste in het nachthok te hebben gezet, verzuchtte dat zij morgen vast blauwe knieën zou hebben. Ze had het erover dat ze kniebeschermers ging kopen, dat lijkt mij een goed plan. 

2 grote eieren van de nieuwe kippen en 4 kleintjes

Maar hopelijk hebben de dames snel geleerd dat ze zelf via de trap in hun nachtverblijf kunnen komen. "Ik leer ze later wel dat ze op de stok kunnen slapen, nu moeten ze eerst maar eens goed uitrusten van alle belevenissen van deze dag," zei ma Tok toen ze het mensenhuis weer inging. 

Toen het luikje van het nachthok bovenaan de trap weer was geopend de volgende morgen duurde het nog even voordat de vier D's naar beneden kwamen, maar na een tijdje hadden ze de weg naar de ren toch allemaal gevonden. 

De tsaar kwam bij hen kijken. 

De tsaar kijkt bij zijn nieuwe dames

Hij haalde zijn snavel op en kakelde dat hij de vier niet echt mooi vond, maar dat hij hoopte dat dat zou verbeteren nu ze in zijn koninkrijk waren komen wonen. 

Hij stelde zich voor aan de angsthaasjes met: "Goedemorgen dames, ik ben Tsaar Nikolaas, ik ben de baas hier in de tuin. Ik heet jullie van harte welkom en ik hoop dat jullie hier een fijn leven zullen hebben." 

Dat vond ik erg aardig van hem en ik stelde me ook voor. 

grote Xena schuifelt voorbij

De nieuwe meisjes kakelden niets terug, ze keken met grote angstogen naar Xena, die voorbij
kwam schuifelen met haar grote bevederde poten. 

"Wees maar niet bang voor haar, ze is heel lief," fluisterde ik ze toe. 

Het gaat vast nog weken duren voordat ze los in de tuin kunnen gaan lopen scharrelen. Maar ze zijn alvast op hun nieuwe plek, waar ze lekker kunnen bijkomen van alle narigheid.