Waardeer wat je hebt

Quinoa:

Ik heb eens met mijn vader gekakeld over de vier nieuwe leden van de familie Tok.

slapen bovenop de hordeur in het Tok-huis

Ik vind eigenlijk dat zij gewoon bij ons in het Tok-huis moeten komen slapen, dat is toch veel gezelliger? Het is tegenwoordig erg leeg op de stok, de meesten van ons zitten liever bovenop de hordeur. Nee, Xena niet, die kan niet over de rand van het huis naar de hordeur lopen, daarvoor is zij veel te breed. Soms zit zij nu met maar twee anderen op de stok en ik vind dat geen gezicht, zo'n bijna lege zitstok. Mijn vader, de tsaar, zit ook vaak op de hordeur, dat is nodig om de boel te kunnen overzien, kakelt hij. 

de volle stok in betere tijden

Tja, daar zit wat in, maar als iedereen op de stok zou zitten zou dat niet nodig zijn. Als de vier D's bij ons zouden komen overnachten zou dat een mooie oplossing zijn. Zij zullen niet zo snel op de deur komen zitten, daarvoor zijn zij ook een beetje te groot. 

Enfin, mijn vader kakelde dat hij het wel een goed idee vond van mij, hij zou het aan ma Tok voorstellen. 

Nikolaas kakelt met zijn dochter Quinoa 

Ik hoorde een tijdje niets over mijn plan tot de tsaar naar mij toekwam om te kakelen dat hij het aan ma Tok had voorgesteld. "En, wat vond ze ervan?" kakelde ik opgewonden. "Hmmm," bromde Nikolaas, "ze zei dat dat nu nog niet kan, omdat de vier dames elke avond tot heel laat in de tuin blijven scharrelen en zolang zij niet binnen zijn kan ze onze deur niet sluiten. Toen ik voorstelde dat zij de deur dan wat later dicht moest komen doen zei ze ijskoud dat ze daar geen zin in had!" Ik zag dat mijn vader zich hier best kwaad over maakte en ik vond het ook een beetje een slappe smoes van ma Tok. Ze kan toch best wachten tot iedereen binnen is en dan de vier uit Soestdijk bij ons in het Tok-huis brengen? 

de vier witten zijn tot heel laat in de tuin

Ik besloot eens wakker te blijven en te luisteren tot wanneer ik ze nog zou horen in de tuin. Het was die avond mooi weer en wij waren ook niet echt vroeg op stok gegaan, maar die grote witte meiden bleven eindeloos in de tuin, zo lang dat ik mijn ogen niet meer open kon houden en in slaap viel. Nu wist ik nog niet tot hoe laat ze waren opgebleven, maar dat het erg laat was geweest wist ik wel. En nu begreep ik ma Tok ook een beetje beter, zij wil ook wel eens klaar zijn met ons om zelf naar haar nachthok te gaan. 

Ik stapte op Dana af en vroeg haar waarom ze tot zo laat in de tuin bleven elke avond. Ze keek me verbaasd aan en kakelde dat dat toch heel logisch was: zij hadden bijna twee jaar lang altijd binnen gezeten, dag en nacht, en nu moesten al die uren ingehaald worden. 

de heerlijke Tok-tuin

"Maar zijn jullie dan nooit moe van het scharrelen?" vroeg ik. "Nee, moe waren we toen we altijd in de drukte en de herrie van de grote schuur zaten, hier is het zo heerlijk rustig, je hoeft niet te vechten om genoeg eten te krijgen en je kunt lekker doen waar je zin in hebt, daar word je toch niet moe van? Ik zou de hele nacht wel door kunnen scharrelen." 

Daar moest ik even over nadenken. Wat hadden wij een goed leven gehad hier terwijl er vlakbij zoveel ellende was geweest. En er zijn nog steeds heel veel hennen die zo moeten leven als deze vier meiden; en dan is er maar een klein aantal dat gered wordt, de anderen gaan na hun akelige leven ook nog op een nare manier dood. Ik nam me voor om nooit meer te klagen en extra te genieten van mijn leven in de Tok-tuin.

Families in tuin en huis

Quinoa:

Vindt u het ook zo fijn dat het weer is verbeterd?

de piktafel, hier met meelwormpjes erop

Elke dag schijnt de zon in de Tok-tuin en het blijft lekker droog. Het is alleen nog wel koud, vooral in de ochtend en de avond. Als ma Tok onze deur opendoet gaan wij altijd eerst even rennen om warm te worden en dan gaan we de wormpjes opeten, die op de grond liggen. Ma Tok heeft ook de piktafel weer neergezet in de grote ren bij Soestdijk, ze heeft daar heerlijk eivoer ingedaan voor ons. Nou, dat lusten wij wel! Natuurlijk is het gewone voer ook lekker, maar dat eivoer is een echte traktatie. We snoepen onze krop helemaal vol met alles en dan gaan we scharrelen door de tuin. 

lekker scharrelen in de tuin

We hoeven niet te schuilen want het regent niet, dus we kunnen lekker overal rondlopen. Nu en dan vindt één van ons een levende dikke worm die zo dom was om zijn kop boven de grond uit te steken. 

Tja, dat had hij niet moeten doen, de vinder trekt hem helemaal omhoog en gaat er dan van eten, tot de anderen het door hebben en dan gaan we proberen ook een hapje te bemachtigen. We rennen dan allemaal achter degene met de worm aan, dat is dikke pret. 

Meestal krijgt iedereen wel een stukje. 

kitten Alexei

Hebt u al gehoord dat er in het mensenhuis een kitten is komen wonen? Hij is grijs met wit en heet Alexei. Wij hebben hem al zien lopen op de bovenste rand van het hek rond het terras, hij keek naar ons en wij keken naar hem. Zo hebben we vriendschap gesloten. Hij kan niet bij ons komen door het net dat boven de tuin hangt en dat is maar goed ook, want kittens willen altijd spelen en ik heb een vermoeden hoe dat zal gaan. 

Hij zou dan achter ons aan gaan rennen en kittens kunnen heel hard lopen. Als hij één van ons te pakken zou krijgen is hij misschien niet zo voorzichtig en dan zou hij ons wel eens pijn kunnen doen. Nee hoor, laat hem maar lekker boven blijven en wij beneden in de tuin, zo hoort het. 

poes Geertje

De andere twee katten, Youri en Geertje, komen ook niet in de tuin. Er is een tijd geweest dat Geertje dat wel deed, ze kwam door een opening in het net naar beneden springen, maar kon dan niet meer naar boven komen. Ze ging dan heel hard zitten mauwen tot ma Tok haar kwam halen en het was niet zo dat zij ervan leerde dat ze niet meer naar boven kon klimmen, nee, ze kwam elke dag wel een paar keer bij ons. Ze deed ons niks, maar ma Tok was het op een gegeven moment zat om telkens naar beneden te moeten en toen heeft ze de opening in het net dicht gemaakt. Dat was dezelfde opening waardoor de halsbandparkiet zijn drugs kwam bezorgen bij Wendy, dus ma Tok sloeg twee vliegen in één klap met het dichtmaken ervan. 

Maar genoeg over de kattenpopulatie, laten we het eens hebben over de kippenfamilie. 

Vera en Vita, de eerste geredde legkippen bij aankomst in de tuin

Die is niet groot meer dus ik ben benieuwd of er dit voorjaar weer gebroed mag worden. 

Ik hoorde ma Tok tegen de tsaar zeggen dat zij misschien een paar geredde legkippen wil halen om hier in de tuin nog een goede tijd te hebben. Als ze dat gaat doen mogen we natuurlijk niet broeden, dan wordt de familie Tok weer te groot. 

De eerste geredde legkippen kwamen in de Tok-tuin wonen in 2014, lang voordat ik uit mijn eitje kroop. 

We moeten maar afwachten wat de plannen van ma Tok zijn. 

En of er iemand broeds wordt, dat ook ja.

Geintje

Quinoa:

Mijn vader vroeg aan mij of ik een geintje wist om de sfeer een beetje op te krikken in de Tok-tuin.

de tsaar gaat een grapje beleven

Ik was daar niet zo voor in de stemming, maar nu heb ik iets bedacht. Ik heb met alle nog overgebleven hennen overlegd en zij zijn het met mij eens. 

We gaan met ons allen de tsaar voor de gek houden. Hij mag dat natuurlijk niet weten, dus we moeten telkens via via met elkaar kakelen over wat we gaan doen. 

Zo hebben Yneke en Angelique de filosofenclub tijdelijk uitgebreid met Annette, Lisa en Linda, die kunnen dus zonder argwaan te wekken met elkaar kakelen. Zij brengen dan verslag uit aan de anderen, die dan weer twee aan twee verder kakelen. 

Het is een beetje omslachtig, maar het is niet anders. Als we allemaal bij elkaar gaan staan ruikt Nikolaas

Angelique en Quinoa kakelen over hun geheim

natuurlijk lont en dat is niet de bedoeling. 

Wat we gaan doen? 

Dat vertel ik nog niet, het moet een verrassing blijven. 

Ondertussen is er gelukkig niemand ziek geworden of overleden, al hoor ik Wendy wel vaak niezen, maar dat doet ze al maanden. Ze voelt zich prima kakelt ze, dus daar houden we het maar op. Ma Tok zei tegen ons dat ze iedere morgen met angst en beven de deur van het Tok-huis open doet omdat ze bang is dat er weer een dode zal liggen. Nadat het nu een tijdje goed is gegaan denkt ze dat niet meer elke dag. Ze geeft ons wel nog steeds aansterkend voer, zoals extra wormpjes, eivoer en vitaminen door het drinkwater, dat blijft ze voorlopig zo doen vertelde ze. Ik vind het eten lekker, het vitamine-drinken niet echt, maar omdat er niks anders is drink ik het toch maar. 

de glimmende bak achter het kleine hokje

Pas kwam ma Tok de tuin in met de muizenvanger en daarmee bedoel ik niet poes Geertje maar een meneer, die telkens de grote glimmende bak leeg komt halen. Die bak staat nu in ons huis en er zijn heel veel muizen zo dom geweest om erin te gaan. 

Ze komen er dan niet meer uit, ze vallen in de alcohol in die bak en dan gaan ze dood. 

Er zaten vreselijk veel dode muizen in de bak, zoveel dat hij kapot was gegaan. Nu komt er een nieuwe bak, maar dat duurt even een week, dus de muizen hebben vrij spel. Nou ja, niet helemaal, want ma Tok heeft ook een muizenval neergezet. Die is niet gevaarlijk voor onze voeten want er zit een huisje

 een dode muis als spelletje

omheen, zodat we er niet in kunnen stappen. De muizen wel, die gaan door een muizengaatje het huisje in en dan lopen ze zo in de klem. Die klem slaat dan dicht bovenop de muis, die daardoor onmiddellijk sterft. Ma Tok haalt de dode muis er 's morgens uit en ze gooit die dan in de tuin. Wij vinden dat een heerlijk hapje tussendoor, zodat we altijd in de gaten houden of ze weer een lijkje voor ons heeft. Wie het het eerst pakt rent ermee weg om het op een rustig plekje op te eten, maar iedereen staat te wachten en dan wordt het een spelletje wie het kan pakken. Meestal krijgen we allemaal en stukje, mjammie! Van mij mag die glimmende bak nog wel even wegblijven, zoveel te meer lekkere muizen krijgen wij!

Hoor wie klopt daar kippen (2)

Quinoa:

We begrepen er allemaal niks van, van dat rare getik tegen het deurtje van het Tok-huis.

Nikolaas controleert of er een tak tegen het deurtje tikt

De tsaar had gezegd dat er vast een verklaring voor zou zijn en hij ging op onderzoek uit, zoals hij beloofd had. Eerst keek hij of er soms een tak door de wind tegen het deurtje werd geblazen, maar er zijn daar helemaal geen takken, dat had ik hem zo ook wel kunnen vertellen. Omdat ik ook nieuwsgierig was ging ik een kakeltje maken met Wendy, die in de struik slaapt 's nachts. Ik vroeg of zij misschien iets had gemerkt, maar ze antwoordde dat ze dat echt niet had kunnen horen of zien omdat zij altijd helemaal aan de andere kant van de struik zit. Ik moest het maar eens aan Ariane of Alexia vragen, die zitten altijd veel lager en dichter bij het Tok-huis. Dus ik ging naar de twee zusjes toe en vroeg hen of zij

Alexia en Ariane samen in de struik

in de nacht wel eens iets vreemds hoorden of zagen. "Natuurlijk niet," kakelden ze, "in de nacht hebben wij onze ogen dicht en we horen ook niks omdat we dan slapen." Daar kwam ik dus niet verder mee. Amalia hoefde ik niets te vragen, die is zo hooghartig dat ze zich ver boven ons allemaal verheven voelt. En Angelique zit altijd in de buurt van Wendy dus die zou ook niks gezien of gehoord kunnen hebben. Ik ging naar mijn vader de tsaar en bracht verslag uit van mijn onderzoek. 

"Dat heb je knap gedaan," prees hij, "ik had het zelf niet beter kunnen bedenken." 

Quinoa en vadertje tsaar hebben een kakeltje samen

Maar nu wisten we nog niks. Ik vroeg hem of ik de volgende nacht ook in de struik zou gaan zitten, ik zou dan op kunnen letten of en wat er zou gebeuren. "Tja," kakelde de tsaar, "ik zou dat het liefste zelf doen, maar ma Tok vindt het niet goed dat ik buiten slaap omdat ik dan te vroeg ga kraaien." Dat was precies de reden dat ik mijzelf had aangeboden als spion. Nikolaas keek een beetje bedenkelijk maar uiteindelijk moest hij toegeven dat dit de enige mogelijkheid was om achter het mysterie te komen. 

Dus die avond ging ik in de struik zitten en toen ma Tok de deur van het Tok-huis kwam sluiten telde ze niet vijf maar zes kippen in de struik. Omdat ze zag dat de tsaar binnen zat deed ze de deur dicht en ging het mensenhuis weer in. Ik vond het helemaal niet fijn dat ik nu niet meer naar binnen kon, wie weet wat er voor enge dingen

Quinoa (vooraan) ook in de struik

konden gebeuren hier buiten. 

Ik had een klein beetje spijt van mijn dappere aanbod om buiten te gaan zitten, maar ik had deze taak op mij genomen en nu zou ik haar volbrengen ook. Ik zat doodstil alsof ik sliep om een eventuele boef op een dwaalspoor te brengen, maar ondertussen hield ik mijn ogen wijd open. 

En wat ik toen zag: u zult het niet geloven als ik het vertel. 

Maar dat doe ik nu nog niet, eerst moet ik het aan vadertje tsaar melden, zodat hij de eerste is die weet hoe dat rare geklop op het deurtje kon gebeuren. 

Dus u moet nog een weekje wachten op de oplossing van het raadsel. 

Dat spijt me voor u, maar ik heb Nikolaas beloofd dat ik mijn bevindingen direct de volgende morgen aan hem zou vertellen. En ik kom mijn beloften altijd na.

Quinoa is boos

Quinoa:

Wat heeft het vreselijk veel geregend vorige week. 

Quinoa broedt, Pavlova houdt haar gezelschap

Gelukkig is het deze week wat droger, we moesten steeds schuilen in de rennen van Soestdijk en het Loo en ook in ons Tok-huis. 

We zitten dan wel droog, maar ik ben toch liever de hele dag lekker buiten. 

Tenminste, dat was zo. 

oude Odette (vooraan)

Maar nu zit ik graag op het plateau van ons huis, met mijn blik op oneindig en mijn verstand op nul. Het liefst heb ik meerdere eitjes onder mijn warme buik in mijn dons liggen, maar ma Tok haalt die telkens weg. 

Dat vind ik zó flauw van haar, ik wil gewoon broeden maar dat mag niet omdat we al met zoveel zijn hier. Dat is onzin, er kunnen best nog een paar kuikentjes bij, die nemen helemaal niet zoveel plaats in. 

Als ze groot worden verandert dat natuurlijk, maar dat is van later zorg. 

Misschien zijn er tegen die tijd wel een paar oude kipjes gaan hemelen, er lopen hier best wat senioren rond. Odette is dertien en Wiske en Xara zijn al acht jaar, dat is best oud voor een kip. 

Ma Tok zet mij elke morgen zonder pardon in de tuin omdat ik moet eten en drinken en mijn poten strekken, zoals ze dat noemt. 

Quinoa na het onderonsje met de tsaar

Wat een onzin! Ik heb haar een keer uit boosheid in haar hand gepikt, weliswaar heel zachtjes, het bloedde niet eens, maar ze zei dat ik dat nooit meer mocht doen. 

Toen heb ik tegen haar gekakeld dat zij ook dingen deed die ze van mij nooit meer mocht doen. 

Daar moest ze nota bene om lachen! En ze zette me de volgende dag gewoon weer buiten, zomaar in de regen ook nog. 

Ik begin toch een beetje begrip te krijgen voor onze tsaar en ik heb hem gevraagd of hij haar een keer extra hard wil pikken. Dat liet hij zich geen twee keer zeggen, maar helaas had ma Tok die dag een 

Quinoa als kuiken

lange broek en haar laarzen aan, dus het haalde niet veel uit. 

Geen bloed, om het zo
maar te zeggen. 

Dat was jammer, maar ik heb Nikolaas toch hartelijk bedankt dat hij zo goed voor zijn hennen zorgt. 

Of hij vindt dat er gebroed mag worden in de tuin? 

Nee, ik geloof dat hij het aantal hennen onder zijn gezag wel groot genoeg vindt. 

Hij heeft het vreselijk druk, zegt hij telkens, maar ik zie hem toch regelmatig lekker zitten schransen en hij zit ook best vaak te suffen, nou, volgens mij heb je het dan niet druk. 

Ik denk dat hij het best leuk zou vinden als er meer nazaten van hem hier uit hun eitjes zouden kruipen. Volgens mij zou hij weer een trotse vader zijn. 

vader en dochter

Maar dat weten hanen pas als het zover is, die kunnen niet 

vooruitdenken zoals wij, hennen. 

U weet toch dat Nikolaas mijn vader is? 

Ik ben er best trots op dat ik
van hem afstam, hij is mooi en hij handhaaft de orde prima hier in de tuin. 

Of ik dan wel eitjes kan uitbroeden die door hem bevrucht zijn? 

Natuurlijk kan dat, ik broed geen eigen eitjes uit, als je broeds bent leg je niet, dus er is geen gevaar voor inteelt.

Ik ben de enige nazaat van onze tsaar hier in de tuin, de andere kuikens waren allemaal haantjes, dus die zijn verhuisd naar Stolwijk. Dat betekent dat ik elk door hem bevrucht eitje van de hennen hier kan uitbroeden. 

En ik vind ma Tok nog steeds stom dat dat niet mag.

Joechei, 't is in de meie!

Quinoa:

Het is duidelijk dat het nu echt lente is. 

Xandra is broeds

Het weer is heerlijk warm en zonnig en er zijn weer heel wat kipjes broeds in de Tok-tuin. 

"Kipjes" zeg ik, maar Xandra is natuurlijk gewoon een enorme kip en geen kipje. Zij is ook nog steeds broeds, al zet ma Tok haar elke dag in de tuin. 

In het Tok-huis zitten er ook een paar die niet naar buiten willen als de deur open gaat in de morgen. Wie dat zijn? Trui, Babette, Lisa en... ik. Ja, ik ben ook broeds, ik wil heel graag eitjes uitbroeden, maar ma Tok heeft gezegd dat zij dit jaar eigenlijk geen kuikens wil. Ze vindt de tuin vol genoeg en de tsaar heeft zijn vleugels ook vol met ons. Ik blijf toch een beetje hoop houden

Quinoa als kuiken

omdat ze "eigenlijk" zei, dat betekent dat het misschien toch wel mag als wij volhouden. Ik kakel deze gedachte niet door aan de anderen, want als zij allemaal opgeven en ik alleen broeds blijf heb ik de meeste kans dat ma Tok zegt: "Nou, vooruit dan maar, één hen met kuikens mag wel." 

Als ze nu maar niet naar Hoogendoorn gaat, want als ze alleen gaat weet ik al wat er gaat gebeuren. En dan is mijn kans weer verkeken. Ik hoorde haar pas zeggen dat onze voerton al weer aardig leeg begint te raken, dus ik houd mijn hart vast. 

De niet-broedsen onder ons zijn flink aan de leg, ma Tok loopt iedere dag met zeker zes eitjes het mensenhuis in, soms zijn het er nog meer, maar ik ben niet zo goed in tellen dus na zes houdt het voor mij

Babette is ook broeds

wel een beetje op. Ze geeft nog steeds eieren weg aan buren en familie, want in haar eentje kan ze niet tegen ons op eten, zoals ze pas zei. Ze prijst ons elke dag en ze bedankt ons ook steeds als ze weer een ei vindt. 

Of ze allemaal bevrucht zijn? 

Nee, dat denk ik niet, de tsaar is wel goed bezig maar zoveel hennen kan hij niet allemaal treden. 

En ik zag hem pas bovenop Xena zitten, nou, ik weet wel dat die bevruchting niet raak was om het zo maar te noemen, Nikolaas zat bovenop haar rug en ik weet er nog wel zoveel van om er zeker van te zijn dat dat niet gelukt is. 

Hij doet zijn best, maar voor zo'n krielhaantje is het niet echt mogelijk een grote Brahma hen te treden, al doet hij nog zo zijn best. 

broedeitjes

Als ik zou mogen broeden moet ma

Tok maar bevruchte eitjes halen ergens, dan weten we tenminste dat er zeker een paar zijn waar een kuiken uit gaat komen. 

Misschien moet ze dan toch maar naar Hoogendoorn. 

Voor eitjes dan, hè?

Een gelukkig nieuwjaar toegewenst.

 De familie Tok wenst u allen een mooi en gezond 2022 met veel nieuwe verhaaltjes.

Genen of opvoeding?

 Odette:

Mijn broeddochter Quinoa heeft het vorige verhaaltje aan u verteld en ik moet zeggen dat ik trots op haar ben. 

mama Odette en de kleine Quinoa

Wat kan zij mooi kakelen! Natuurlijk weet ik dat ik haar dat heb geleerd, maar dat kan toch niet alles verklaren. 

Kijk maar eens naar Daantje en Dirkje en hun broedmoeder Pippa, dan begrijpt u dat opvoeding niet alles is. 

Nee, ik denk toch dat er iets bijzonders in Quinoa's genen zit. 

Of dat van mij is of van tsaar Nikolaas is niet te zeggen, omdat er nog maar één van Nikolaas' nazaten hier in de Tok-tuin woont. 

Of er al meer van mijn kuikens hier zijn? Ik heb er genoeg uitgebroed door de jaren heen, er is zelfs een jaar geweest dat ik zes kleintjes om mij heen had dartelen. 

Odette: wit met grijze staart

Maar dat zegt niets over de genen. Als je broedmoeder bent kunnen de eitjes van elke leggende hen in de tuin zijn. 

Ik zou het heel fijn vinden als Quinoa mijn genen heeft, dan zou zij dus uit een eitje van mij zijn gekropen. Toegegeven, ze lijkt niet erg op mij, maar ze heeft wel één van mijn twee kleuren. Grijs, ja, dat heb ik in mijn staart en zij heeft het over haar hele lijfje. Nikolaas heeft ook grijs aan de onderkant van zijn vleugels, dus het is best mogelijk dat Quinoa van ons allebei de grijze genen heeft overgenomen. 

Pippa denkt dat Quinoa uit een eitje van Trui komt, maar dan zou zij

Nikolaas is grijs aan de binnenkant van zijn vleugels

toch vast wel wat bruins hebben. Omdat we er toch niet uitkomen neem ik maar gewoon aan dat ze dubbel van mij is, bloed- en broeddochter dus. 

Ik zal er alles aan doen om van haar een denkertje te maken, ze heeft er aanleg voor en aanleg moet je koesteren. Misschien wordt zij ook filosoof, dan kan zij mij straks opvolgen als ik er niet meer ben. Niet dat ik van plan ben om binnenkort dood te gaan, begrijp me niet verkeerd, maar niemand heeft het eeuwige leven en ik ben al best oud, al zie ik er nog prima uit. Ik ben al elf jaar, dat is een hele

Odette en Pippa, 2 van de 3 ouwetjes

leeftijd voor een kip. 

Ja, ik weet het, Desiree is vijftien geworden, maar dat was dan ook uitzonderlijk. 

Nadine is nog ouder dan ik, zij is de oudste op het ogenblik. Ze wordt best stram, dat zie je als ze van het plateau af wil vliegen. Ze wacht tegenwoordig steeds vaker tot ma Tok haar daar van af tilt en op de grond zet. Pippa is iets jonger dan ik, maar we zijn alle drie elf jaar, dus veel schelen we niet. Wij zijn de ouwetjes, de rest is allemaal een stuk jonger, dat scheelt vijf jaren!

Wiske, de oudste van de jongere generatie

Wiske en Xara zijn zes jaar, en die zijn na ons de oudsten. 

Ik breng u maar even op de hoogte, hoewel u dit ook kunt zien rechts naast onze verhaaltjes, daar staan onze portretten met onze uitkom-jaren erbij. 

Nee, geen geboortejaar, wij kippen worden niet geboren, we komen uit onze eieren, daarom heet het bij ons "uitkom-jaar." 

Hoe oud Sandra en Saartje zijn weet niemand, daarom heeft ma Tok het jaar waarin ze hier kwamen wonen maar bij hun foto's gezet. Dat is natuurlijk niet hun uitkom-jaar, ze zijn zeker niet meer de jongsten, maar je moet wat, hè?

Moeder en dochter

Quinoa:

Ma Tok is weer normaal, tenminste: haar arm ziet er weer  gewoon uit zoals vroeger. 

drinkbak 

Ze doet er nog wel een beetje voorzichtig mee, maar soms vergeet ze dat en dan hoor ik wel eens een onparlementair woord uit haar mond komen. 

Maar ze doet wel weer alles zelf bij ons in de tuin. 

Het opendraaien van onze drinktonnen gaat nog een beetje moeilijk, maar we krijgen elke dag schoon drinkwater met vitamientjes erin, dat is goed voor de rui, zegt ma Tok. 

We verliezen nog steeds veel veren, het Tok-huis ligt elke morgen vol. 

Ma Tok veegt ze bij elkaar en gooit ze dan naar buiten in de tuin, op een hoopje, totdat het door de wind wordt verspreid.

Misschien komen er dan egeltjes in onze tuin, zegt ze. 

Ze vindt die stekelbeestjes erg leuk. 

egel (foto internet)

Ik heb er nog nooit één gezien en ik ben er ook niet echt nieuwsgierig naar. 

Verder heeft ma Tok iets ontdekt toen ze onze etensbak bijvulde. 

Ze riep ineens heel hard: "Bah, wat smerig," of iets in die strekking, ik zal de precieze woorden maar niet herhalen, dat zou mama Odette nooit goed vinden. 

Wat er zo smerig was bleek even later. Ma Tok pakte het deksel van de grote bewaarton, waar ons normale eten in zit, tussen duim en wijsvinger vast en gooide het op de grond. 

de grote voer-opslagton

Daarna pakte ze een volle spuitbus tegen de luizen en ze begon dat deksel helemaal onder het schuim te spuiten. Daarna kreeg de rand van de ton ook een beurt. 

"Zo, dat zal ze leren!" zei ma Tok en ze draaide het deksel weer op de ton. Ik snapte er eerst niets van, maar toen ze meteen haar handen en armen ging afspoelen bij de kraan bedacht ik dat het wel eens met luizen te maken kon hebben. Ma Tok heeft een vreselijke hekel aan die beestjes, toen ze nog zo'n rare blauwe arm had werd ze bijna panisch als ze er één op de hand van die arm zag. Ze was bang dat ze onder haar gips zouden kruipen en haal ze daar dan maar weer eens onder vandaan. 

Ja, ik kan me voorstellen dat dat niet prettig zou zijn, van die

zandbadderen achter in de  tuin

kriebeldingen waar je niet bij kunt. Wij houden ook niet van luizen, maar ze horen wel een beetje bij het leven van een kip. We nemen elke ochtend een zandbad om ze tussen onze veren uit te krijgen, maar het is wel fijn dat ma Tok de populatie wat binnen de perken probeert te houden. 

Vraagt u zich inmiddels af waarom ik zulke moeilijke woorden gebruik? Dat komt omdat mijn broedmoeder een filosoof is, zij denkt veel na en

dochter krijgt les van moeder

ze leert mij om heel netjes te kakelen, zo netjes dat de anderen het soms niet begrijpen. Dat is niet erg, dan leg ik het gewoon even uit. Ik zag de tsaar al bewonderend naar mij kijken toen ik een mooie volzin liet horen. 

Mama Odette zelf kakelt nooit zoveel, zij denkt liever, maar ik vind kakelen net zo leuk als nadenken, misschien nog wel leuker. 

Dat is dan weer goed voor u, zo krijgt u tenminste waar voor uw geld als ik het wekelijkse verhaaltje mag vertellen. 

Wat zegt u, is het gratis? 

Nog beter, dan krijgt u gewoon waar, zonder het geld. 

En hier laat ik het maar even bij.

 

Alleen overgebleven

Quinoa:

Ik ben nog als enige overgebleven van de kuikens hier in de tuin. 

de 3 kuikens in de Tok-tuin

Het is wel veel saaier nu mijn broertje en neefje weg zijn, zij maakten best veel herrie en lol samen. Ik mocht nooit meedoen, dat was dan weer jammer, maar gezellig was het wel. 

Ik krijg aan de andere kant nu wel veel meer aandacht van mama Odette, zij heeft nu alle tijd voor mij. Maar dat is ook niet onverdeeld prettig, hoor. Ze kan nu de hele tijd op mij letten, of ik niets verkeerd doe, terwijl ze eerst altijd werd

Quinoa krijgt nu alle aandacht

afgeleid door de twee haantjes. 

Zo zie je maar weer dat het echt waar is wat die voetballer gezegd heeft: "Elk voordeel heeft zijn nadeel" of iets van die strekking. Maar goed, ik hoor eigenlijk ook al niet meer bij kuikens, ik ben al een echte hen aan het worden. En een mooie ook als ik mama en papa mag geloven. Ik heb mooie veren gekregen, dat zie ik zelf ook wel, maar ik heb niet zulke mooie kleuren als de haantjes. Mama zegt dat dat zo hoort, als je als hen felle kleuren hebt val je teveel op als je zit te broeden en dat kan gevaarlijk

haantjes hebben vaak felle kleuren

zijn. Nu is er hier in de Tok-tuin geen gevaar, maar ik denk niet dat mijn uiterlijk aangepast wordt omdat ik op een veilige plek woon. Dat zou teveel gevraagd zijn. 

Ik moet dus maar tevreden zijn met mijn saaie kleur, al schijnt die dan wel weer zeldzaam te zijn. 

Ma Tok zei ook al dat ik zo'n mooi meisje was geworden en zij kan het weten, ze heeft al zoveel kippen zien komen en gaan hier. En in Stolwijk, waar Freddy en Rajah naartoe zijn verhuisd, zitten héél veel verschillende kippenrassen, die ook allemaal hun eigen schoonheid hebben. 

Ik zou mijn broertje en neefje

eitjes in een legnest

graag eens willen zien daar, kijken of ze mooie hennetjes om zich heen hebben. Misschien ziet ma Tok ze nog een keer, als ze daar weer heen gaat, maar ik denk dat ze dan al aan iemand zijn meegegeven om een eigen toom te gaan leiden. 

Ik zit nu en dan wel eens te denken hoe het zal gaan als ik mijn eerste eitje moet leggen. Mama Odette kakelde dat dat best meevalt, je voelt dat er iets zit te komen en dan weet je vanzelf wat je moet doen, dat zit in onze genen. Wat dat zijn weet ik niet, maar als het allemaal vanzelf gaat zal het wel goedkomen. Ik ben er niet bang voor, elke kip gaat een keer eieren

doorsnede van een ei (foto internet)

leggen en als iedereen het overleeft zal het met mij ook wel goed gaan. Mama kakelde dat een ei er vijfentwintig uur over doet voordat het klaar is om gelegd te worden. Dat is héél erg lang, vind ik. Het betekent dat je nooit twee eitjes op één dag kunt leggen, dat is wel fijn, anders ben je net een machine en dat wil geen enkele kip zijn. 

Ik heb aan mama gevraagd of een hen eerst getreden moet worden voordat ze eitjes kan gaan leggen, ik zou dan gewoon kunnen wachten tot ik het zelf wil door de tsaar niet

wijze Odette met haar 2 kuikens onder haar vleugel

bij mij toe te laten. 

Maar dat klopt niet, een hen kan ook leggen zonder dat er een haan bij is betrokken. 

Dat weet ik dan ook weer. 

Het is toch fijn om een wijze moeder te hebben. 

Mama Odette staat hier bekend als filosoof omdat ze altijd overal over nadenkt. Ze gaat soms gewoon een poosje in het nachthok zitten, niet om een ei te leggen, maar alleen maar om na te denken over de dingen.

Ik denk ook veel na, zou ik ook een filosoof worden? 

Mama kakelde dat we dat wel zullen zien, zij kan er nu nog niets over zeggen en dat zegt wat!