Goede wensen

           De familie Tok wenst u, lezers en lezeressen, allemaal fijne kerstdagen 

           en een gelukkig en gezond 2021 toe.

P.S.: vergeet niet het verhaaltje hieronder te lezen over de nieuwe heer en meester 

        voor de familie Tok. Hiervoor moet u misschien even opnieuw naar de Tok-site gaan.

De nieuwe haan en de verrassing

Inge:

Ik voelde me wel een beetje alleen toen Hannah niet meer terugkwam uit het mensenhuis, waar ze was overleden. 

Hannah en Inge samen in het Tok-huis

Gelukkig waren er nog heel veel andere hennen om mee te scharrelen, maar met Hannah had ik toch een speciale band, omdat wij de enige zijdehoentjes waren hier in de tuin. 

Maar daar is verandering in gekomen. 

Hoe dat kan? 

Ik zal het vertellen.

Woensdagmiddag gingen pa en ma Tok met de auto onze nieuwe leider ophalen. Het duurde héél erg lang voordat ze terugkwamen, het was al donker geworden en wij waren al naar binnen gegaan. 

de nieuwe zijdehen

Omdat we zo nieuwsgierig waren naar de nieuwe haan kon niemand slapen en we kakelden allemaal door elkaar. Tot we het hoofd van ma Tok zagen, zij keek om het hoekje van de deur en vroeg of we nog niet sliepen. We kakelden om het hardst dat we natuurlijk nog wakker waren en of zij nu eindelijk onze nieuwe haan had meegebracht. 

Nou, dat had ze! 

En er was nog een verrassing bij ook.

Ze droeg in elke hand een kattenvervoersmandje en uit de eerste haalde ze een vaalbruine kip. Maar dat was toch geen haan? 

haantje en hen op stok bij de anderen

Nee, het was duidelijk een hen en wat mij helemaal gelukkig maakte was dat het een zijdehoen was, net zoals ik. 

Mijn dag kon al niet meer stuk! Toen ging het andere mandje open en naast het nieuwe hennetje werd een klein haantje gezet. 

Hij bleef doodstil zitten, ik denk dat hij niet durfde te kakelen, maar hij keek wel blij. Wij keken allemaal naar hem maar hij zei niets, ging lekker zitten en viel prompt in slaap. 

Toen volgden wij zijn voorbeeld maar, want ma Tok deed het licht uit en wenste ons welterusten.

de nieuwelingen alleen in het huis achtergebleven

De volgende morgen hoorden wij de eerste de kraai van ons haantje (u kunt het horen in het filmpje hierboven). Het klonk best luid, er leek wel meer kracht achter te zitten dan achter dat van Laza, maar dat komt misschien omdat ik die pas leerde kennen toen hij al niet zo jong meer was. De nieuwe zijdehen bleef stijf naast hem zitten, zij vond het vast een beetje eng allemaal zo in een vreemd huis. Ik had met haar te doen en vroeg haar hoe ze heette, maar ze durfde geen antwoord te geven. 

Wij gingen allemaal naar buiten en

snoepen van de meelwormpjes

we begonnen te snoepen van de door ma Tok gestrooide meelwormpjes. 

De twee nieuwen bleven op de stok zitten totdat ma Tok ze eraf haalde en ze aan ons voorstelde. 

"Dit is Olga," zei ze terwijl ze de hen op de grond zette. Nu pas zag ik dat ze eigenlijk wit was, doordat ze nogal modderig was had ik gedacht dat ze mijn kleur had. 

Katie vloog meteen op haar af en begon haar aan te vallen, maar daar stak ma Tok een stokje voor, ze gaf Katie op haar kop en zei dat dat geen manier van doen was, zo heet je een nieuwkomer niet welkom. 

Tsaar Nikolaas

Katie keek beteuterd en ging een stukje achteruit. 

Even later kwam ma Tok naar buiten met het haantje in haar handen: "en dit is Tsaar Nikolaas." Er werd zachtjes gegniffeld achter mij, ik hoefde niet om te kijken wie dat deden. Ook het haantje werd neergezet en toen zag ik pas hoe trots en parmantig rechtop hij liep. Hij zag er prachtig uit, maar aan de achterkant was iets vreemds aan de vleugel. 

Hij had helemaal geen staart! 

Hoe kon dat nou? 

Zou hij die verloren zijn? 

Ma Tok hielp mij uit de droom, ze vertelde dat Nikolaas een Grubbe baardkriel is, een heel zeldzaam ras, dat geen staart heeft. 

Olga en tsaar Nikolaas bij het eivoer

Om niet om te vallen moet hij heel rechtop lopen, waardoor hij er trots uitziet, maar hij is erg lief. 

"Ik heb hem Tsaar genoemd omdat hij jullie koning is en omdat pa en ma Tok "Rus" heten vond ik de titel "tsaar" wel passend," zei ze. 

Het tweetal achter mij begon steeds harder te giechelen en ik hoorde duidelijk: "Kèk dan jûh, helemaal geen staarrt, hihihi, strraks valt ie nog op zûn snufferrd!"

Ik vond het allemaal prima, het belangrijkste was dat hij lief zou zijn, dan zou het allemaal vast goed komen. 

Ik denk dat Laza het helemaal eens zou zijn geweest met deze keuze.

En zo is de familie Tok weer compleet.

Opwinding als medicijn

Nadine:

Als oudste hier in de tuin neem ik de vrijheid u te vertellen hoe het ons verging na het verscheiden van onze held LazaRus.

in het schone huis

We zagen ma Tok steeds met rode ogen door de tuin lopen en wijzelf voelden ons ook niet echt blij.  

Ma Tok had ons huis en Soestdijk helemaal schoongemaakt en ontsmet, en alles zag er weer mooi en netjes uit. 

We leefden ons gewone leventje van elke dag, maar toch was het anders, er miste iets. 

Of liever: Iemand. 

Laza, inderdaad.  

Op een dag riep ma Tok ons allemaal bij elkaar. 

Ze ging op het stoeltje, dat altijd in de tuin staat, zitten en begon tegen ons te praten. 

doelloos door de tuin scharrelen

Ze zei dat ze wel had gezien dat wij onze leider misten en dat ze het een akelig gezicht vond ons zo doelloos door de tuin te zien scharrelen. 

En hoe moeilijk het ook was: ze had besloten dat er een nieuwe haan moest komen. 

Zij had Laza, vlak voordat hij stierf, beloofd om goed voor zijn hennen te zorgen en gezegd dat hij met een gerust hart mocht gaan, hij had zijn taak volbracht. 

chabo haantje (foto internet)

Eerst had ze daar niet zo bij nagedacht, maar nu besefte ze dat bij dat goed zorgen ook een opvolger voor Laza hoorde. 

Hij zou dat zeker zo gewild hebben. 

Natuurlijk zou het niet mogelijk zijn net zo'n goede haan te vinden als hij was geweest, maar ma Tok was al bezig om een geschikt haantje te vinden. 

Ze had eerst aan Hoogendoorn gevraagd om uit te kijken naar een jong Chabo-haantje, maar bij nader inzien leek haar dat toch niet zo'n goed idee: zo'n haan van hetzelfde ras als Laza zou zij telkens vergelijken met hem en dat was niet eerlijk tegenover de nieuweling. Dus had zij contact gezocht met mevrouw Angelique, u weet wel, die van de mini-paardjes. Die werd enthousiast en vertelde ma Tok dat ze een heleboel leuke haantjes had van een zeldzaam ras. Zij stuurde foto's en filmpjes van een paar van hen en ma Tok werd daar gewoon weer een beetje blij van. Nu hoopte zij dat wij dat ook zouden worden. 

kleine Barbara

Na dit nieuws waren wij allemaal even stil. Dit moest even bezinken. Toen kwam er een klein zacht stemmetje met de vraag: "Hoe groot is die nieuwe haan?" 

Het was Barbara, die de kleinste is van ons allemaal. Ik begreep waarom zij die vraag stelde: zij was bang om geplet te worden als een grote haan haar zou treden. 

Ma Tok had dit ook door en ze lachte de kleine vriendelijk toe. "Wees maar niet bang, meisje," zei ze, "de nieuweling zal niet groter zijn dan Laza was."

Nu begon iedereen door elkaar te kakelen, ik hoorde allerlei vragen en opmerkingen, zoals: "Hoe ziet hij eruit?" "Is hij al gewend aan hennetjes?" "Hoe heet hij?" "Is hij mooi?" "Is hij lief?" "Van welk ras is hij?"

Laza danst voor Barbara bij haar aankomst in de tuin

Ma Tok hield haar handen voor haar oren en zei dat ze dat allemaal nog niet wist. Ze had alleen wat foto's gezien en daarop waren lang niet alle haantjes van mevrouw Angelique te bewonderen geweest. Ze zou heel binnenkort samen met pa Tok naar het verre oosten van het land rijden om te kijken wie er het beste bij ons zou passen. 

Ik zag dat iedereen opgewonden was, ma Tok incluis. Dat was heel wat beter dan de droevige stemming die hier heerste voordat zij met haar verhaal kwam. 

Ma Tok is wijs, bijna net zo wijs als onze lieve Laza dat was. 

En nu wilt u natuurlijk weten of hij er al is, onze nieuwe leider.

Maar dat hoort u pas volgende week.

In memoriam: LazaRus Tok

Ma Tok:

Dit is het moeilijkste "in memoriam" dat ik ooit heb geschreven.

Laza met Maria en Martha bij aankomst in de Tok-tuin

Natuurlijk was het telkens erg als er een kipje overleed, maar Laza had toch wel een heel speciaal plekje in mijn hart.

Hij kwam bij ons wonen in 2009, hij was toen ongeveer een jaar oud.

Samen met hem kwamen twee mooie hennetjes, Maria en Martha, ze behoorden allemaal tot het Chabo-ras. 

Vanaf zijn eerste dag hier in de tuin heerste hij over de familie Tok, soms erg wijs en soms wat minder. Zijn eerste tijd bracht hij de nachten door in het schuurtje dat nu het Tok-huis is, zijn dames sliepen in Soestdijk, dat het enige kippenhok was hier in de tuin. 

Laza tussen zijn dames in het Tok-huis

Laza moest apart slapen omdat hij anders de buren te vroeg wakker kraaide. Nadat het schuurtje was omgebouwd tot kippenhuis mocht hij elke nacht gezellig tussen zijn hennen doorbrengen. 

Hij heeft voor veel nageslacht gezorgd, zo zijn alle raszuivere chabo's dochters van hem. Daantje en Dirkje ook, dat zijn weliswaar maar halve Chabo's, maar dat komt omdat hun moeder een kuifhoen was. 

Floortje is een dochter van Anne C, die weer een zoon van Laza was. 

kuikens

Zo heeft hij toch meegeholpen aan haar totstandkoming. 

Laza was een erg goede haan, hij hielp ook bij de opvoeding van de kuikens, als die er waren. 

Hij beslechtte geschillen tussen de hennen en gaf nu en dan Daantje en Dirkje op hun kop als ze weer eens ondeugend waren geweest. 

De meiden hielden hem ook wel eens voor de gek. Gelukkig kon hij daar steeds beter tegen en leerde hij om zichzelf lachen. Dat is een kunst die sommige mensen nooit leren, hoe oud ze ook worden. 

Voor alle hennen, die hier nieuw kwamen in de tuin, was Laza erg lief. Hij beschermde hen als de anderen hen niet wilden toelaten tot het eten, omdat ze hen niet kenden. En voor elke nieuwe kip heeft hij een dansje gedaan. 

Xara onder Laza's vleugel

Toen Xara, na jaren bij mevrouw Wies te hebben gewoond, weer in de tuin terugkwam, nam hij haar in het Tok-huis zelfs onder zijn vleugel, zo blij was hij dat zijn dochter er weer was. 

Anne C, zijn zoon, bleef lang hier in de tuin en diende Laza tot hulp;  Laza heeft het jonge haantje geholpen om een goede haan te worden. Toen Anne C plotseling de aandrang om de baas te worden niet meer kon weerstaan heeft Laza niet eens teruggevochten, hij liet zich opzij zetten door zijn zoon, die natuurlijk door ma Tok naar Stolwijk werd gebracht om daar de baas te gaan spelen over een eigen harem. 

mooie LazaRus

De laatste tijd ging het al niet zo lekker met Laza, hij bleef bleek na de rui en kraaide nauwelijks meer. 

Ik stopte hem extra lekkere hapjes toe en hield hem in de gaten. 

Toen hij woensdagavond niet op de stok zat maar in de bodembedekking werd ik ongerust en die onrust groeide toen hij de volgende morgen in het hok bleef liggen toen ik de deur open deed. 

Hij leefde nog wel, maar zijn kam en lellen waren blauwachtig en hij hield zijn ogen gesloten. 

Ik zag dat hij stervende was en nam hem mee naar de woonkamer, waar hij lekker warm kon liggen. 

Het duurde nog een paar uur en toen blies hij zijn laatste adem uit.

Ik heb hem in de tuin begraven, onze lieve mooie haan.

LazaRus, je blijft voor altijd verbonden met de familie Tok, die je zo lang hebt geleid.

Rust zacht.

Op bovenstaand filmpje kunt u Laza nog één keer horen kraaien als hij Laurel die edele kunst bijbrengt.

Wat zal ik dit geluid vreselijk missen!

Grote droefheid

 Ma Tok:

Tot mijn grote droefheid moet ik u meedelen dat vandaag onze mooie lieve haan LazaRus Tok is overleden.

Morgen kunt u zijn "in memoriam" lezen.

Wij zijn in diepe rouw.

In memoriam: Hannah

 Ma Tok:

En nu is er al weer een kipje gaan hemelen.

Pippa met Hannah (bovenste) en Hilda

De mooie Hannah werd hier in de Tok-tuin uitgebroed door Pippa, die het dit jaar wel erg zwaar te verduren krijgt. 

Eerst ging kuiken Maartje naar de eeuwige scharrelvelden, daarna vertrok haar zoon Laurel naar zijn eigen harem en nu is haar dochter Hannah overleden.

Hannah was een erg mooi hennetje, dat samen met Hildert, Inge en Iona hier het licht zag. 

Hildert was al snel vertrokken naar Hogendoorn omdat hij teveel kapsones kreeg en Iona ging hem achterna toen hij teveel lawaai

Inge

begon te maken. 

Nu is alleen Inge nog over van het stelletje zijdehoentjes. Zij was een broeddochter van Babette, maar omdat Hannah en Inge zoveel op elkaar leken werden ze hier in de tuin als zusjes beschouwd. 

Hannah was de stoerste van de twee hennetjes, Inge is altijd wat gevoeliger geweest. 

Hannah was enkele keren broeds en omdat ze de laatste dagen weer telkens op het plateau bleef zitten dacht ik dat dat weer het geval was. Ik haalde haar elke dag even van haar plekje af en zette haar buiten om haar pootjes te strekken en wat wormpjes te verschalken. Op een morgen zag ik dat haar voetjes erg vies waren; omdat zijdehoentjes pootveren hebben

warm legnest (de eitjes moet u even wegdenken)

kan daar van alles aan blijven plakken. 

Ik nam haar mee naar de kraan en waste haar voeten. Ik keek verder en zag dat ook haar achterkant vies was, dus die maakte ik ook schoon. Na haar te hebben afgedroogd zette ik haar in het legnest in het Tok-huis om verder op te drogen, in dat nest was het lekker warm. 

Toen ik 's avonds de deur kwam sluiten zag ik niet Hannah maar Lisa in het nest zitten, zij denkt dat ze broeds is, dat kleine ding. 

De arme Hannah zat bibberend op de koude vloer. 

Hannah in het hondenhokje in de kamer

Ik nam haar mee naar binnen en zette haar in een kattenmandje in de warme woonkamer. Later zette ik het hondenhok bij de kachel, zodat ze wat meer ruimte had. 

Ze bleef doodstil zitten, genietend van de warmte. Ik gaf haar wat water met vitaminen in haar snaveltje, wat ze braaf doorslikte. Eten wilde ze niet, zelfs geen eivoer of wormpjes. De volgende morgen was ze er slecht aan toe, ze haalde moeilijk adem en wilde niet eten of drinken. Ik belde de dierenarts en we mochten al snel komen. 

Ze kreeg een paar prikjes en medicijnen in haar snaveltje, maar de dokter zag het somber in, hij zei dat ze waarschijnlijk coccidiose

de begrafenis van Hannah en cavia Peppa

had, een nare ziekte, waar kippen aan kunnen overlijden. 

Ik moest haar maar goed warm houden thuis. 

Dat deed ik, maar ondanks alle goede zorgen sliep ze een paar uur later in.

Omdat de cavia van mijn kleindochters diezelfde dag was overleden hebben wij de twee diertjes die avond bij elkaar begraven. Zo liggen ze geen van beiden alleen in de grond.

Inge en Pippa zijn erg verdrietig, ik zag ze samen in het Tok-huis zitten en later ook bij het grafje, dat een prachtig monument heeft gekregen van de kleindochters.

het grafmonument voor Hannah en cavia Peppa

Slaap zacht, Hannah, je was een prachtig lief kipje, we zullen je nooit vergeten.

Alweer droefheid in de tuin

Ma Tok:

Alweer moet ik u een droevige mededeling doen.

Ons mooie zijdehoentje Hannah is overleden.

Morgen kunt u haar "in memoriam" lezen.

De familie Tok is in rouw gedompeld.