In memoriam: Brigitte

Ma Tok:

Brigitte kwam bij ons in de tuin wonen aan het begin van de maand april.

Brigitte bij haar familieleden

Ze heeft hier dus niet zo lang kunnen genieten van haar leven als lid van de familie Tok.

Ze werd bij ons gebracht na een berichtje van mevrouw Wies, die bij de dierenambulance werkt. Er was een kip aangetroffen, wandelend langs de weg, helemaal in haar eentje. Mevrouw Wies vroeg of ik nog een plekje voor haar had en natuurlijk vond ik het goed dat ze hier kwam wonen. 

Niemand kende haar voorgeschiedenis, het was alleen duidelijk dat ze niet piepjong meer was. Ze legde geen eieren meer, maar dat vinden wij hier in de tuin nooit erg. De familie Tok is er voor het plezier en niet voor de eieren. 

Brigitte in de Tok-tuin

Brigitte paste zich prima aan en werd al snel helemaal opgenomen in de familie. 

Gisteren zag ik dat ze niet goed kon lopen. Ik bekeek haar en zag dat ze een erg dikke buik had. Die buik was de enige plaats waar ze dik was, verder was ze broodmager. 

Vandaag ben ik met haar naar de dierenarts gegaan, die constateerde dat er een enorm gezwel in haar buik zat. Er was geen redden meer aan. Omdat ze veel pijn moest hebben was het niet zo moeilijk de juiste beslissing te nemen, al viel het afscheid niet mee. Ik ben bij haar gebleven tot het einde, zodat ze niet alleen zou hoeven te sterven.

Ik begraaf haar vanavond in de tuin, waarin ze toch nog een paar maanden heeft mogen genieten van een fijn kippenleven.

Vaarwel lieve Brigitte, we zullen je niet vergeten.

Een droevig bericht

 Ma Tok: 

Vandaag is onze Brigitte bij de dierenarts ingeslapen.

Haar "In memoriam" kunt u in het volgende verhaaltje lezen.

Er is rouw in de Tok-tuin.

Amalia aan de regering?

Amalia:

Ja, nu moet ik wel vertellen waarom ik aan het kraaien was geslagen. 

Amalia maakt zich zorgen

Iedereen denkt dat ik zo graag wil regeren in de Tok-tuin, maar dat is helemaal niet waar. Ik wil gewoon de tsaar een toontje lager laten zingen. 

Waarom? 

Omdat hij ma Tok steeds zo aanvalt. Het is gewoon niet normaal meer, het lijkt wel steeds erger te worden. Pas liep ze de tuin uit met grote bloedende krassen op haar been van zijn sporen en kleinere bloedende plekken op haar armen en benen van zijn snavel. Hij hangt soms gewoon aan haar been met zijn snavel en hij laat pas los als ze hem wil oppakken, maar dan pikt hij weer in haar handen. 

Dat kan zo toch niet doorgaan? 

Nikolaas in de aanval

Ik heb nu aan ma Tok gevraagd of ze Nikolaas nog wel leuk vindt. 

Ze keek bedenkelijk en zei dat ze erover aan het nadenken was om hem terug te brengen naar mevrouw Angelique. 

Toen schrok ik, want dan hebben wij geen haan meer en ik vind het toch wel fijn om een mannelijke beschermer te hebben in de tuin. Vooral nu er telkens een poes hier rondloopt, één met meerdere kleuren. Ma Tok noemt haar Mickie, ze hoort bij een buurman. 

Ma Tok vindt het fijn dat zij steeds komt, ze hoopt dat ze een heleboel muizen vangt in de tuin. Maar ik vind het toch een beetje eng, zo'n rover vlakbij ons, je weet maar nooit of zij niet per ongeluk een klein kipje aanziet voor een muis. 

bloedende krassen op ma Tok's been

Ze loopt zelfs gewoon ons Tok-huis in, dat vind ik best brutaal. En dan is een haan toch wel fijn, hoewel Nikolaas niet echt op de poes afstapt als zij hier weer eens komt kijken. 

Ik dacht dat ik de tsaar een lesje kon leren door hem te laten horen dat hij niet alleen de baas is in de tuin, maar dat heeft dus niet gewerkt. Ik deelde mijn zorgen met Zaza, die op mij afkwam om te vragen waarom ik dat had gedaan, dat kraaien. Zij vond het een goed idee om Nikolaas terug te sturen naar mevrouw Angelique, dan kon ma Tok meteen een haantje van haar ras halen. Ik weet niet of dat mogelijk is, misschien wil mevrouw Angelique onze tsaar helemaal niet terug hebben omdat hij zo gemeen is. Zaza dacht dat het juist goed

haantje van het ras van Zaza (foto Aad Rijs)

voor Nikolaas zou zijn omdat er bij mevrouw Angelique veel meer hanen rondlopen, die zouden hem wel een lesje leren. 

Tsja, als je het zo bekijkt... 

Ik ga aan ma Tok vragen of zij aan mevrouw Angelique wil vragen om de tsaar om te wisselen voor een ander ras, dat niet zo vals is naar mensen toe. En hij moet niet te hard kraaien, anders wordt de buurvrouw boos, daar moeten we ook rekening mee houden. 

Ik ben heel benieuwd of er echt een andere haan gaat komen. We kunnen het ook wel zonder haan proberen, maar ja, die Mickie hè? Bovendien hoort er wel een haantje bij onze familie, dat bent u toch wel met mij eens?

Een greep naar de troon?

Lisa:

U weet het vast nog wel van het vorige verhaaltje, het raadsel van het vreemde gekraai in de tuin.

Yolanthe mag de oplossing van het raadsel vertellen

Yolanthe had iets gezien wat alles zou verklaren, ze had het aan de tsaar verteld, maar verder aan niemand. Wij tastten dus nog in het duister toen de volgende morgen het schorre geluid weer uit de tuin klonk terwijl wij allemaal, inclusief Nikolaas, nog opgesloten zaten. 

Ik kon mij niet meer bedwingen en vroeg de tsaar of hij het mysterie uit de doeken wilde doen. Hij keek me aan en kakelde dat we vandaag allemaal de oplossing zouden horen. Yolanthe zou het mogen vertellen, want zij had het ontdekt. Maar het zou pas aan het licht mogen komen als we allemaal buiten zouden zijn, want de nu al vrij rondlopende kippen moesten het ook horen. Bij die woorden gaf hij Yolanthe een knipoog. Die begon helemaal te glimmen van trots, ze keek een beetje uit de hoogte naar

Xandra loopt snel naar achteren in de tuin

ons. Nu is ze van nature nogal met zichzelf ingenomen, dus veel verschil maakte dat niet. 

We waren allemaal ongeduldig aan het wachten op ma Tok, die juist op deze dag nogal de tijd nam voordat ze naar ons toe kwam. Toen we haar eindelijk in de tuin hoorden praten tegen Xandra, die ze uit Soestdijk tilt elke morgen, werden we zo ongedurig dat we met ons allen vlak voor de deur gingen staan om maar zo snel mogelijk naar buiten te kunnen. Het duurde nog een hele poos, we hoorden Xandra met een noodvaart langs onze deur rennen om achter in de tuin haar poep te laten vallen. Dat is best netjes van haar, ze legt die enorme keutel niet op de stenen

Nikolaas kraait een paar keer achter elkaar

maar in de aarde, zodat ma Tok er niet in zal trappen. En wij ook niet. 

Maar goed, ik zou u vertellen wat er gebeurde nadat ma Tok ons uit ons huis had gelaten. 

We waren zo nieuwsgierig dat we ons zelfs geen tijd gunden om de dagelijkse meelwormpjes op te snavelen. De tsaar kraaide een paar keer achter elkaar, om ons opmerkzaam te maken op het verhaal van Yolanthe. Dat was volkomen overbodig, want we stonden allemaal al om haar heen, om haar oplossing van het geheim te horen. 

"Dames," kakelde Nikolaas, "Yolanthe heeft jullie iets te vertellen. Het zal niet voor iedereen leuk zijn, maar het moet toch bekend gemaakt worden." 

Yolanthe vertelt haar verhaal

Yolanthe ging nog rechterop staan dan ze normaal al doet en begon met een luid "Ahum." 

Daarna vertelde ze dat wij in ons huis al een aantal dagen gekraai in de tuin hadden gehoord, terwijl er toch maar één haan aanwezig was en die had niet buiten gelopen. 

Ik keek om mij heen en zag Amalia langzaam naar achteren schuiven, ze probeerde zich te verschuilen achter Xena, maar die gaf haar een duwtje, waardoor ze juist midden in de aandacht kwam te staan. Yolanthe keek naar haar en kakelde: "Ja, Amalia, ik heb het gezien door het raam van ons huis: jij was aan het kraaien toen de anderen niet keken. Het leek nergens naar, dat schorre gekraai, maar wij waren er toch door in de war gebracht." 

Amalia

Dat had ik niet zien aankomen, hoewel Amalia best een beetje bazig is. 

Maar dat ze een greep naar de troon zou doen? 

Nee, dat had ik niet achter haar gezocht. 

En de anderen ook niet, bleek later toen we er met ons allen over nakakelden. Wat haalde ze zich in haar kop, zou ze echt onze tsaar van de troon willen stoten en zelf de baas worden in de Tok-tuin?

Volgende week hoort u hier meer over, dan komt Amalia aan het woord, of ze dat nu wil of niet.

Vreemde snoeshaan?

Yolanthe:

Dat was me wat, dat gekraai dat Yneke in de tuin hoorde vorige week, terwijl de tsaar nog gewoon binnen zat bij ons. 

de familie in het Tok-huis

Hebt u er al over nagedacht hoe dit in elkaar zou zitten? 

Wij hier in de Tok-tuin wel. 

Toen ma Tok onze deur opende keken we allemaal rond of er een tweede haan was. 

En wat denkt u? Niks, noppes, nada, geen vreemdeling in onze tuin. De enigen die wel rondliepen waren Xena en de vier kleintjes, Angelique, Amalia, Alexia en Ariane. Ik vroeg hen of ze het ook hadden gehoord, dat gekraai, maar ze keken me aan alsof ze water zagen branden, "Nee, niks gehoord," kakelden ze allemaal. 

Xandra in haar broedroes in Soestdijk

Xandra zat nog in het nachthok te broeden op niks, die had natuurlijk ook niets gehoord, die was diep in haar broedroes. Zara was helemaal opgewonden geweest, zij had gehoopt dat er een haan van haar ras zou zijn gekomen, maar dat was dus niet zo. We keken natuurlijk ook in alle hokjes, het Loo en het broedhokje, maar nee hoor, geen haan te bekennen. 

Geen vreemde kip ook trouwens. 

Dus alles was gewoon bij het oude gebleven. Hadden wij dan gedroomd? Dat zou wel raar zijn, met ons allen hetzelfde dromen, dat kon toch niet? 

Nikolaas vindt het niet nodig actie te ondernemen

We besloten er niet meer over te piekeren, maar de volgende morgen hoorden we het weer. 

"Moet jij daar niets aan doen?" vroegen we aan Nikolaas, maar die kakelde dat hij er toch ook niks aan kon veranderen en dat er geen concurrerende haan was die hij zou kunnen bevechten, dus dat er geen enkel gevaar was. Wij begonnen te denken dat het gekraai uit een andere tuin in de buurt zou zijn gekomen, maar het had wel heel dichtbij geklonken. Het zou toch niet zo zijn dat een buurvrouw een haantje had gehaald om haar tuin te bewaken? Dat leek vooral Odette, onze oudste hen, zeer onwaarschijnlijk, omdat er dan vast ruzie in de buurt zou ontstaan over het constant tegen elkaar op kraaien van twee vlak bij elkaar

de niet bepaald schone ramen in het Tok-huis

wonende hanen. Als een haan een soortgenoot hoort kraaien moet hij terug kraaien om te laten horen dat hij hier de baas is en blijft, anders verliest hij zijn geloofwaardigheid. Toen wij het gekraai de volgende dag weer hoorden keek ik door één van de raampjes naar buiten. Dat ging moeilijk, want ma Tok heeft die ramen al heel lang niet schoongemaakt, maar ik zag toch iets wat ik even niet kon geloven. Wat dat was? Ik ga het u nog niet vertellen, maar ik heb het wel gemeld aan onze tsaar. Die kakelde: "Zie je nu wel, totaal geen gevaar voor jullie." Ik ga ervan uit dat hij er toch wel iets aan gaat doen, want zo kan het niet doorgaan, dat bent u vast met mij eens.

Twee kapiteins op één schip?

Yneke:

Wij genieten allemaal van het prachtige weer. 

lekker in de tuin scharrelen

Goed, de ene dag is het wat warmer dan de andere, maar het is droog en dat vinden wij belangrijk. Dan hoeven wij namelijk niet te schuilen voor de regen. Niet dat het in de rennen onder Soestdijk niet gezellig kan zijn met regendruppels die kletteren op het dak, maar wij scharrelen toch liever door de hele tuin. En ik vind dat er voorlopig wel genoeg regen is gevallen. 

Ma Tok loopt nu wel weer elke dag met haar gieter door de tuin om de planten water te geven. Die kunnen niet naar een drinkbak lopen zoals wij. Wat ben ik blij dat ik geen plant ben, stel je voor: altijd op dezelfde plaats te moeten blijven staan met

de roos in de tuin

je voeten vast in de grond! Nee, geef mij dan maar een paar poten om te lopen. Ik heb niet echt medelijden met planten hoor, die weten niet beter of het hoort zo. En ma Tok verzorgt ze goed, dus ze moeten niet klagen. 

De roos in het midden van de tegels in de tuin doet niet echt veel, ik weet niet of die ooit nog gaat groeien en bloeien. Misschien moet ma Tok daar toch maar een boompje planten. Dat was ze eigenlijk ook van plan, maar toen kwam die roos op haar pad. Tijdens haar afwezigheid van maar twee dagen hebben Xena en Xandra die plant helemaal kaal gepikt, ze

Xena en Xandra vlak voor het leegeten van de roos

stonden op hun tenen om ook de bovenste blaadjes te kunnen pakken. Ma Tok heeft er nu wel een soort hekje omheen gezet, maar ik vrees dat het te laat is. Er zit geen groen meer in en zeker geen bloemknopjes. Ze geeft hem elke dag trouw te drinken, maar volgens mij gaat die plant het niet meer redden. Gelukkig kent ze een tuinarchitect, die heeft misschien wel een idee voor een boompje dat daar zou kunnen groeien. Ik  zie het wel, mij maakt het niet zo uit, ik ben snel tevreden. 

Er is nog steeds een aantal kippen broeds, ik kijk met verbazing naar ze. Ze zitten echt dag en nacht in het hok of het huis en ze worden

Xandra gaat wel snel meelwormpjes eten in de tuin

boos als ma Tok hen oppakt om ervoor te zorgen dat ze wat gaan eten en drinken. Het schijnt dat je in een roes raakt als je broeds bent. Ik heb dat gelukkig nog niet meegemaakt. De grote Xandra wil ook nog steeds Soestdijk niet verlaten, maar als ma Tok haar in de tuin zet gaat ze wel snel meelwormpjes eten. Ik weet niet hoelang ze al zo is, ik denk toch al een paar weken. Het zal toch wel een keer over gaan? 

Vanochtend gebeurde er iets vreemds. Wij zaten nog in het Tok-huis, de deur was nog dicht, toen ik een soort gekraai hoorde in de tuin. Ik keek om mij heen en zag de tsaar lekker zitten dutten op één van de twee stokken. 

vreemde snoeshaan in de tuin? (foto Aad Rijs)

Was er een haan bijgekomen in de nacht? 

Dat kon toch niet? 

Ik kon me niet voorstellen dat ma Tok zomaar een extra haan in de tuin zou zetten, maar even later hoorde ik het duidelijk nog een keer: "Kukelekua." 

Het klonk wat schor, zo'n beetje als van een erg jong haantje, dat nog moet leren een fraai geluid te geven. 

Omdat dit verhaaltje te lang gaat worden hoort u volgende week meer over deze vreemde zaak.