Schrapende geluiden (1)

Xara:

Wat er nu toch aan de hand is in de Tok-tuin, ik begrijp er niets van.
Het lijkt wel of alles anders is geworden.

Geertrui gaat ijskoud verder met scharrelen

Er klinken telkens rare geluiden uit ons huis, ook als er niemand binnen is.
Hoe kan dat nou?
Ik pieker me suf, maar ik kom er niet uit.
Ik heb aan onze oudste, Geertrui, gevraagd of zij het ook hoorde. En weet u wat zij kakelde?
"Och meid, er gebeuren hier zo vaak rare dingen, daar kijk ik niet meer van op." En toen ging ze ijskoud door met waar zij mee bezig was, met scharrelen dus. Nu was ik nog niets wijzer.
Ik ging naar Kenau, met wie ik toch een beetje een bijzondere band heb, omdat wij allebei bij mevrouw Wies hebben gewoond. Reina is er niet meer, anders had ik haar er ook bij geroepen. Ik vroeg aan Kenau of zij ook vreemde geluiden uit ons huis hoorde komen.

Kenau, ook een kipje van mevrouw Wies

"Ik heb niets raars gehoord," kakelde zij, "maar ik heb er ook niet op gelet. Dat zal ik nu gaan doen."
En natuurlijk waren er toen geen geluiden te horen. Het leek wel alsof het afgesproken was.
Maar nadat ik een poosje binnen was geweest om te eten hoorde ik het toch weer, net toen ik op het punt stond om naar buiten te gaan. Een raar, schrapend geluid. Ik kon niet ontdekken waar het precies vandaan kwam, het leek wel of het door de hele muur ging.
Ik riep Kenau, die er aan kwam rennen en nu hoorde zij het ook. "Dat is vreemd," kakelde zij, "ik

Laza luistert naar Xara en Kenau

denk dat we dit aan Laza moeten melden. Stel je voor dat er een eng beest aan het proberen is om ons huis binnen te komen..." Zover had ik nog niet gedacht, ik schrok ervan en ik was het helemaal met haar eens. Samen liepen we naar Laza, die achterin de tuin aan het scharrelen was. Hij had net een lekker hapje gevonden, een vette worm, die zich uit de grond had gewaagd. Toen wij samen naar hem toe kwamen zei hij dat we deze lekkernij best met ons drieën konden delen. Dan konden we erna des te beter bespreken wat er te bespreken viel.
Dus Kenau en ik namen bescheiden een klein snaveltje

Laza kakelt wijze woorden

worm, wij zijn tenslotte goed opgevoed door een onderwijzeres, die precies weet hoe het hoort.
"Neem gerust nog een snavelvol," zei Laza en dat deden we. Hijzelf nam een onbehoorlijk grote hap, zijn opvoeding was duidelijk minder geweest dan die van ons. "Vertel het eens," zei hij met volle snavel (ook dat wees op een niet zo geweldige leertijd toen hij nog een kuiken was), "wat is er aan de vleugel?"
Ik gaf een korte samenvatting van alles wat ik u hiervoor verteld heb en Laza keek bedachtzaam. "Goed dat je hiermee bij mij komt," kakelde hij, "dit is een serieuze situatie. Ik zal eens luisteren of ik het geluid ook hoor en zo ja of ik het

Laza kijkt naar Xara als ze weggaat om te scharrelen

kan thuisbrengen.
Gaan jullie maar weer fijn scharrelen, dit is hanenwerk, daar hoeven jullie hennen je mooie kopjes niet mee te vermoeien."
Nou ja zeg, wat denkt hij wel, dat wij te dom zijn om na te denken of zo?

Ik ben heel benieuwd of hij te weten komt wat er mis is.
U ook, zeker?

Toch moet u nog een week wachten, want Laza moet wel de gelegenheid krijgen om te luisteren en te denken.

Hennen-verdeling en rare gewoontes

Geertrui:

Er was een vraag van mevrouw Katblad, u weet wel, die een enkele keer voor ons zorgt, als Pa en Ma Tok er niet zijn.

de kopfoto van het Leidsch Katblad,
zie de link rechts van de Tok-verhaaltjes

Waarom zij nog zo heet weet ik niet, volgens mij had ze vroeger een digitale krant over de katten in de buurt, maar ik hoor Ma Tok er nooit meer over. Jammer, Ma Tok was altijd extra vrolijk als ze die krant had gelezen, wij kregen dan ook vaak wat lekkers, zomaar midden op de dag.
Maar daar gaat het nu niet om. Die mevrouw Katblad dus vroeg in haar opmerking onder het verhaaltje "Pootperikelen" van 26-10-2018 hoe dat gaat, de hennen verdelen tussen de hanen. Ze vroeg dit omdat Laza

Laza (links) en Iona (rechts)

had gezegd dat er genoeg hennen waren voor hem en Iona samen.
Zoals deze mevrouw het stelt lijkt het net alsof de hanen het hierin voor het zeggen hebben, maar dat is natuurlijk niet zo.
Wij hennen maken zelf uit of we getreden willen worden en zo ja, door welke haan.
Misschien is het bij de mensen zo dat de haan de baas is in deze, dat weet ik niet, maar bij ons kippen ligt dat anders.
Nu heb ik sowieso al niet zoveel met getreden worden, dus ik pas

Geertrui zoekt een rustig plekje om de hanen te ontlopen

meestal als Laza op mij afkomt. En Iona durfde het niet eens te proberen bij mij. Ik ben tenslotte de oudste hier in de tuin, dus ik heb best wat te zeggen.

Ik heb ook nog een nieuwtje: Hannah had besloten ook broeds te worden. Zij lag hiervoor niet in een legnest, maar gewoon op het plateau in de bodembedekking. Ma Tok moest telkens op het krukje gaan staan om haar eraf te tillen en buiten te zetten.
De eerste keer dat Ma Tok Hannah daar zo doodstil zag liggen schrok ze zich een ongeluk, ze dacht dat de pluizenbol dood was.

Geertrui en Hannah samen in de tuin

Dat was gelukkig niet het geval, wat duidelijk bleek toen Ma Tok haar op wilde pakken: ze schreeuwde dat ze daar wilde blijven zitten en dat Ma Tok haar handen thuis moest houden.
Wat een pittig dingetje is dat zeg, die Hannah!
Ma Tok heeft die dag alle kippen buiten gezet en de deur van het huis gesloten, zodat er niet gebroed kon worden. Natuurlijk liet zij wel het kleine deurtje bovenaan de buitentrap voor ons open, zodat we wel naar binnen zouden kunnen als het zou gaan regenen.
's Avonds deed ze onze deur

Inge, nog steeds broeds

open, zodat wij naar binnen konden om te gaan slapen. Iedereen stond al voor de deur te wachten op haar, behalve die drie rare "broedse" kipjes, Pippa, Inge en Hannah.
Die zaten al binnen, de eerste twee samen in hun legnest en Hannah op haar plekje op het plateau.
"Dat heeft dus ook geen zin," zei Ma Tok. Ze telde ons en we waren allemaal aanwezig, zodat de deur dicht kon.
Maar de volgende morgen ging Hannah uit zichzelf naar buiten, zodat nu alleen Inge en Pippa nog vasthouden aan hun rare gedrag. Misschien stopt het als er sneeuw komt, ik ben benieuwd.

Stilte in de tuin

Barbara:

Het is stil in de Tok-tuin.
Alleen Laza laat nu en dan een kraai horen, maar dat is niet vaak.
Ik mis het vrolijke geluid van Iona nog wel een beetje, maar het begint te wennen.
Het is ook stiller omdat er minder hennen rondscharrelen.
Hoe dat komt?
Nee, er is gelukkig niemand dood gegaan.

Pippa en Inge zijn broeds

De reden is een heel malle: er zijn er twee broeds! En dat in deze tijd! Ze lijken wel gek, hoe zou dat dan moeten met de kuikens straks?
Het begint langzamerhand steeds kouder te worden, de winter is nu echt in aantocht. Van de ene kan ik het nog begrijpen, die heeft nog nooit een winter meegemaakt, maar Pippa zou toch beter moeten weten. Nog geen winter meegemaakt? zult u nu denken, en ja, het is echt waar, Inge is broeds. Net een halfjaar oud en nu al besmet met het "virus" van Pippa.
Ma Tok vindt het natuurlijk niet goed dat er nu gebroed gaat worden, dus ze haalt de twee hennen elke dag een paar keer uit het legnest, maar tot nog toe heeft dat geen resultaat opgeleverd.
's Avonds zitten Inge en Pippa tegen elkaar aan in een nest, soms wel, soms niet op een ei.

Hannah legt bijna elke dag een eitje

Hannah legt bijna elke dag een eitje, van Inge weet ik het niet, als ze werkelijk broeds is zal ze niet leggen.
Ma Tok wilde de broedsheid verifiëren. Ze haalde eerst Pippa uit het nest. Pip pruttelde een beetje, maar werd niet vreselijk boos. Toen was het de beurt aan Inge. Die werd me toch kwaad! Ze schreeuwde moord en brand en ze probeerde zelfs Ma Tok in haar hand te pikken. "Tja," zei deze, "het lijkt wel echt te zijn." En zuchtend zette ze Inge buiten. Die nam, nog zachtjes na-mopperend, een paar wormpjes in haar snavel en rende daarmee terug naar haar "broednest."
Zo jong en dan al zo raar, waar moet dat heen?

het onderste legnest staat naar voren

De volgende dag hoorde Ma Tok plotseling een enorme knal in de tuin. Omdat alle kippen begonnen te krijsen rende zij naar beneden om te kijken wat er was gebeurd.
In het Tok-huis trof zij een grote ravage aan, de drinkbak was omgevallen, dus alles was nat. Verder lag één van de bovenste legnesten tegen de drinkbak aan, op zijn voorkant.
Hoe was dat zo gekomen?
Yvette legde het uit aan Ma Tok. Omdat de legnesten op elkaar staan moet het onderste nest wat naar voren geplaatst zijn, anders kiept het bovenste nest om als er iemand op de

de legnestenflat en de drinkbak

"treeplank" springt.
Bij de laatste schoonmaakbeurt was dit onderste nest waarschijnlijk naar achteren verschoven en toen Yvette een ei wilde gaan leggen in het bovenste nest was dat naar voren geklapt.
Gelukkig had Yvette nog net op tijd weg kunnen springen, anders was zij onderdeel van de puinhoop geweest.
Alle kippen waren in paniek de tuin in gerend.
Allemaal, behalve twee.
De twee "broedende" dames waren gewoon op hun legnest blijven zitten, blik op oneindig, verstand op nul!

Pippa en Inge buiten het huis in hun legnest.
Yvonne kijkt verbaasd toe bij zoveel hardnekkigheid

Zelfs toen Ma Tok, die had besloten alle nesten meteen maar te gaan schoonmaken, hun nest in de tuin zette, bleven de meiden stug zitten.
Natuurlijk werden zij vakkundig verwijderd, wat weer gegil opleverde.
Ma Tok reinigde alle vier de legnesten en zette ze weer in ons huis.
En nog geen twee minuten later zaten Pippa en Inge weer in hun nest te "broeden."
Schoon ja, dat wel.

Ik vertrek

Laza:

Ik kan er helemaal niets aan doen dat Iona weg moest, ik had liever gehad dat hij bleef in de Tok-tuin. Hij was een hele steun voor mij op mijn oude dag.
Hij nam mij ongemerkt heel wat werk uit handen.

Iona in de vervoersbak

Maar hij kraaide veelvuldig en luid. Veel harder en vaker dan ik dat ooit heb gedaan.
Pa en Ma Tok hebben mij indertijd uitgekozen omdat hanen van mijn ras niet erg vaak en ook niet zo luid kraaien.
Dit in verband met de buren, die natuurlijk niet teveel last moeten hebben van de familie Tok, die midden in de stad woont.
Goed, Ma Tok kwam 's morgens met een kattenvervoersbak de tuin in en ze gaf ons wormpjes. Ik voelde nattigheid, want we hadden die lekkernij al eerder op de dag gekregen van haar.
Maar Iona kent Ma Tok niet zo goed als ik en hij kwam meteen

Iona achter de tralies

aanrennen om zijn deel op te eisen. En plotseling had Ma Tok Iona in haar handen. Hoe het zo snel gebeuren kon heb ik niet gezien en Iona snapte er ook niets van. Hij riep luid "Tôôôk", maar toen zat hij al in de bak. Wij mochten hem allemaal gedag zeggen en hij riep naar Hannah en Inge dat ze zich moesten gedragen als hij er niet was om hen op te voeden. Wat dacht hij wel, opvoeden is de taak van de broedmoeder en niet van de haan, die moet zorgen dat er rust is in het kippenhok. Dat is hier nu dus weer mijn taak.
En Iona mag rust gaan brengen bij andere kipjes.

Iona:

Ja, daar zat ik dan in dat bakje.
Ik protesteerde, maar dat haalde niets uit, Ma Tok nam mij met bak en al mee naar de auto. Waar zou ik nu belanden?

Hoogendoorn in Stolwijk

Ik had wel verhalen gehoord over Hoogendoorn, dat het leven daar ook goed was en dat er veel hennen woonden, maar ik wilde het toch eerst een zien voordat ik ermee instemde om daar te gaan regeren.
Over een stel hennen bedoel ik natuurlijk, ik begrijp heus wel dat ik niet meteen over heel

Iona nog in de Tok-tuin

Stolwijk zal worden aangesteld. Ik heb gehoord dat er daar ook hanen zijn, Hildert zit daar ook, als hij tenminste niet aan een fokker is meegegeven.
Maar goed, we reden met de auto een heel eind, halverwege merkte ik pas dat er meelwormpjes in het bakje lagen, die had Ma Tok aan mij gegeven voor onderweg, zei ze. Ik hoorde haar met Pa Tok praten over hoe jammer het was dat ik weg moest, ik was zo'n mooie haan en ik kraaide zo prachtig. Daar kon ik het volledig mee eens zijn.
Op een gegeven moment stopte Pa Tok de auto en Ma Tok tilde mij en mijn bakje eruit.
Ik hoorde een heleboel geluiden: kippen, hanen en nog een hoop onbekende stemmen.

Iona is bij 5 hennen gezet

Later hoorde ik dat dat eenden waren en een ezeltje. Het klonk erg gezellig, dat viel alvast mee. Ik kon zien dat Pa en Ma Tok daar vaker komen, er kwam iemand naar hen toelopen die direct wist wat zij kwamen doen. Ze bewonderde mij en ze zei dat ze een mooi plekje voor me zou opzoeken, bij een paar jonge hennetjes.
Dat meisje beviel mij wel, zij begreep tenminste wat een haan toekomt.
Ma Tok haalde mij uit het bakje en ze zette me in een hok met wel vijf hennen erin. Best mooie

Iona met zijn voorlopige harem

dames, al waren het geen zijdehoenders.
Ik zette direct mijn veren uit om indruk te maken en dat lukte aardig, al was er één kip die nogal bazig overkwam. Toen Ma Tok nog een paar wormpjes in het hok gooide pikte zij ze brutaalweg op, zo voor mijn snavel weg. Ik zei tegen haar dat die lekkernij een cadeautje was van mij voor de hennen en daarmee had ik een goede beurt gemaakt.
Pa en Ma Tok namen afscheid van mij, dat was wel even een moeilijk momentje, maar ik hield me stoer, zoals dat een haan betaamt.
En nu mag ik bij deze hennen wachten tot iemand mij zo mooi vindt dat hij mij mee neemt naar mijn eigen harem. Ik kan bijna niet wachten, wat is het leven spannend!

Ma Tok: Ik moest wel even slikken toen ik Iona daar moest achterlaten, hij is zo lief geweest in de Tok-tuin, ik zal hem erg missen. En zijn prachtige kukel ook. 
Vaarwel, Iona, het ga je goed in je verdere leven.


En, zoals beloofd: met het geluid aan kunt u Iona horen kraaien (op volledig scherm is hij nog mooier! Klik hiervoor rechtsonder op het vierkantje na het starten van de video).

Pensioen of nog lang niet?

Nadine:

Ik sta versteld van die twee bruine pluizenbolletjes.
Ze zijn nog geen halfjaar oud en nu leggen ze al bijna elke dag allebei een eitje.

eitjes van Hannah en Inge met voetzool-afdruk Yvonne of Yvette

Het zijn kleine bruine eitjes, iets donkerder dan die van mij.
Ze zien er mooi uit, een goede vorm en een prima kleur, de schalen zijn stevig en volgens Ma Tok smaken ze prima.
Iona kiest zijn rasgenootjes uit om te treden, dus misschien zijn ze ook al bevrucht.
Iona probeert het ook wel eens bij een oudere hen, maar die weigeren hem, die blijven trouw aan Laza. Ik ook, ik vind zo'n jochie helemaal niks, al moet ik toegeven dat hij wel erg mooi is. Maar ik heb liever het oude en vertrouwde dan zoiets nieuws.
Je weet tenslotte nooit of zo'n jong haantje niet ruw is tegen de hen.

Inge

Hannah

Ik heb Iona nog geen poging zien doen bij zijn broedmoeder Babette; wel bij Pippa, de broedmoeder van Hannah en Hilda. Die lachte hem uit en gaf hem een pik in zijn kuif. "Neem jij maar iemand van je eigen leeftijd, kleine!" kakelde ze.
Ik moest er om lachen, want Iona is bijna twee keer zo groot als Pippa.

Laza

Ik heb niet de indruk dat Laza zich erg druk maakt over het gekraai van Iona, hij is er heel rustig onder. Misschien is hij aan zijn pensioen toe, hij is tenslotte ook al tien jaar oud. Hij is al negen jaar bij ons in de Tok-tuin, een jaar langer dan ik.
Ik ben hier uit mijn ei gekropen, maar Laza niet, die kwam als volwassen haan hier wonen om voor nageslacht en rust onder de hennen te zorgen.
Dat heeft hij allebei prima gedaan, dus ik vind dat hij zijn rust wel heeft verdiend.

Maar er is iets vervelends aan de hand, waardoor ik denk dat hij nog langer zal moeten werken.
Wat dat is?
Iona kraait vrijwel de hele dag en hard ook.
En nu is de buurvrouw weer aan het klagen, dat er een extra haan is en

Iona kraait de hele dag en  luid ook

dat ze daar zenuwachtig van wordt. Tja, ik moet haar wel een beetje gelijk geven, want Iona houdt zijn snavel geen uur achter elkaar dicht.
Ik vind het een prachtig geluid, maar in een stad moet je rekening houden met je buren, zegt Ma Tok.
En nu moet Iona verhuizen naar Stolwijk.
Ma Tok vindt het heel erg, want ze vindt hem nogal mooi en leuk.
En de trouwe lezeres, naar wie hij genoemd is, zal het ook jammer vinden, ze wilde hem graag een keer in levenden lijve ontmoeten, maar dat gaat nu niet meer gebeuren. Zij woont namelijk in London en daarvandaan kom je niet eventjes op bezoek in de Tok-tuin. Ze is de Nederlandse taal niet eens machtig, maar ze vertaalt de verhaaltjes van Ma Tok elke week in het Engels met behulp van een vertaalmachine, om zo op de hoogte te blijven van ons wel en wee.
Gelukkig heeft Ma Tok een filmpje opgenomen van Iona's gekraai, zodat ze nog vaak naar hem zal kunnen luisteren. En dat filmpje heeft ze ook naar mevrouw Iyona in Engeland gestuurd, zodat die haar naamgenoot ook kan horen en zien.
Het volgende verhaal zal helemaal in het teken staan van het vertrek van Iona en Ma Tok gaat haar best doen om het betreffende filmpje daar ook in te verwerken.
Als troost.