Kuif- en hokluizen

Ursula:

Ik heb luizen in mijn veren, vooral in mijn kuif. 

Dat kriebelt afschuwelijk. 

kippenschort van ma Tok

Ma Tok zag het ook en ze pakte mij op van de grond. Nu vind ik dat meestal helemaal niet fijn, ik blijf liever met allebei mijn poten op de bodem staan, maar het was wel voor een goed doel, dus ik liet het toe. Ze nam me mee naar de schuur en daar zag ik al van alles klaarstaan. Een grote spuitbus en het schort van ma Tok, dat met al die kippen erop, u hebt het vast al eens gezien. Het schort deed ze over haar hoofd en ze nam mij op schoot. Ze pakte de spuitbus en begon mij in te spuiten. Op mijn kop en onder mijn vleugels; het voelde lekker koud, dat hielp al een beetje tegen de jeuk. Ze keek goed uit dat ze niet in mijn ogen spoot, want dat zou problemen geven. Ik had ze ook

Ursula vóór haar wandeling door de tuin

dicht kunnen doen, maar dat bedacht ik later pas. Ma Tok zette me op de stok, want het was al avond, maar ik wilde nog heel graag even buiten lopen dus toen ze zich omdraaide vloog ik langs haar heen door de deur. Ik ging nog even lekker door de aarde lopen rommelen en ma Tok begon hard te lachen toen ze me weer zag. "Gekkie," zei ze, "je bent helemaal zwart geworden door de aarde die in je natte veren blijft hangen." Nou, dat vond ik dus helemaal niet belangrijk en ik ging gewoon eten in het Tok-huis en daarna op stok.

wijlen Desiree met een kale plek van de veerluizen

Ik zag Daantje en Dirkje naar mij kijken en smoezen en giechelen, maar ook daarvan trok ik me niets aan. Laat ze maar lekker lol hebben, die twee, ik zat lekker met mijn ingespoten kuif te genieten van het niet meer zo jeukende gevoel op mijn kop. Ik hoopte dat ik nu van die nare beestjes verlost zou zijn, maar Wiske, die ook een beetje een kuifje heeft, kakelde dat het nog wel een paar keer zou moeten, dat inspuiten. Zij had het ook meegemaakt, niet bij haarzelf, haar kuif is te klein voor veerluizen, maar ze had het gezien bij Desiree, die nu al een tijdje niet meer leeft. Zij had een prachtige kuif zonder krulveren en dat schijnen die naarlingen helemaal geweldig te

de spuitbus tegen veerluizen

vinden. Desiree moest echt regelmatig bespoten worden en soms knipte ma Tok haar kuif heel kort om een eind te maken aan die kwelgeesten. Zou ze dat bij mij ook gaan doen, mijn kuif afknippen? Ik ben niet echt ijdel, maar dat zou ik toch wel een beetje erg vinden, dat moet er vreselijk uitzien, een Hollands kuifhoen zonder kuif, met alleen een paar korte sprietjes op haar kop. Maar zover is het gelukkig nog niet. Ik wacht het maar af, misschien is bij mij een paar keer spuiten wel genoeg. 

Ik hoorde dat er in Soestdijk een uitbraak is van bloedluizen. Nou, daar zal je mij dus voorlopig niet zien, ik heb wel genoeg aan één soort. Ma Tok is met een rigoureuze behandeling bezig, ze spuit hele spuitbussen leeg in alle kieren van

Trui wil weer broeden in Soestdijk

het nachthok en ze strooit poeder waar ze dood van gaan, die luizen. Het vervelende is dat Trui weer broeds is, zij gaat telkens in het nachthok liggen en als ma Tok daar net gespoten en gestrooid heeft is dat niet zo gezond voor haar. 

Ma Tok haalt Trui steeds uit het hok, maar die eigenwijze dame zit in no time weer op haar plekje. 

Nu heeft ma Tok het nachthok afgesloten, ik ben benieuwd hoe Truitje daarop gaat reageren. Misschien stoppen haar broedse neigingen wel, dat zou het beste zijn. 

Na de langste dag moet je eigenlijk niet meer broeden heb ik gehoord, maar daar trekt Trui zich niets van aan. Eigenwijze meid!

Filosofie van de koude grond

Odette:

Ik ben nog net niet de oudste hier, dat is Nadine, maar daarna kom ik met mijn twaalf jaren. 

Desiree, Odette's broedmoeder

Al die jaren heb ik hier in de Tok-tuin doorgebracht, ik ben hier uit mijn eitje gekropen. Mijn broedmoeder was Desiree, zij ligt al een hele poos onder de tuin. 

Zij werd vijftien jaar, zou ik ook zo oud worden? Ik ben natuurlijk alleen maar een broeddochter van haar, zij was een Hollands kuifhoen en ik ben een chabo, maar misschien heeft zij toch wel iets van haar gezondheid op mij overgedragen, je weet het nooit. Ik zit daar wel eens over na te denken, hoe dat allemaal gaat. 

Ma Tok zorgt goed voor ons, maar zij kan toch niet voorkomen dat er nu en dan een kipje jong sterft. Waarom de één gezond is en de ander ziek wordt, ik kom er niet uit. De geredde legkippen zijn doorgefokt, dat is nooit gezond, dus dat die niet oud worden is geen wonder, maar Barbara bij voorbeeld was nog helemaal niet zo oud en haar vriendin Babette leeft nog vrolijk voort, terwijl zij

Maria, Nadine's broedmoeder

even oud is als Barbara. 

Nadine is trouwens ook twaalf, we schelen maar heel even in leeftijd. Haar broedmoeder was Maria, die er ook allang niet meer is, zij is elf jaar geworden, ook best een aardige leeftijd. Zo zou je toch kunnen denken dat het verschil maakt als je broedmoeder lang leeft. 

Quinoa is mijn broeddochter en zij doet het erg goed, ze is een prachtige kip geworden, die haar haantje staat als het nodig is. Ik ben trots op haar, ze denkt ook over de dingen na, net zoals ik. Als ik er over een tijdje niet meer ben moet zij maar de filosoof worden van de familie Tok. Ik vraag haar wel eens wat zij van een bepaalde zaak denkt, bij voorbeeld over broeden later in het jaar, zoals Trui nu weer wil. Quinoa kakelde dat zij het dom vindt van Trui, omdat ma Tok zegt dat de kuikens dan nog te

Quinoa

klein zijn als de koude tijd weer aanbreekt. Ze had er zelf dus nog niet over nagedacht, ze nam gewoon over wat ma Tok zei. 

Ik vroeg haar wat zij er nu echt zelf van vond en toen ging ze zitten denken. Na een tijdje kakelde ze dat het toch moeilijker was dan ze had gedacht, misschien was het wel beter om elke hen zelf te laten beschikken of ze wel of niet ging broeden, waarom zou ma Tok het beter weten dan de kip in kwestie zelf? 

Kijk: dat verraste mij, ze kan dus toch wel zelf oordelen. Even later zag ik haar met Daantje en Dirkje kakelen. Ik ging voorzichtig iets

Daantje en Dirkje houden niet van broeden

dichterbij zitten om te horen waar ze het over hadden. Ik hoorde Quinoa aan de twee vragen hoe zij dachten over broeden. Ze ging dus ook nog onderzoek doen, ik stond versteld. 

Ik hoorde Daantje kakelen: "Meid, jûh zou wel gek sèn om te gaan brroeiûh, drrie wekûh stilzittûh en dan daarrna nog wekûhlang die morrmels achterr je aan hebbûh hobbelûh." Dirkje voegde eraan toe: "Mama, ik heb hongerr, mama, zè zit mè te pestûh, mama, ik wil naarr buitûh! Nee hoorr, mè niet gezien!" 

Floortje vindt broeden fijn

Quinoa hoorde ze aan en zei toen dat ze er zo nog nooit tegenaan had gekeken. Daarna ging ze naar Floortje, die dit jaar twee haantjes heeft uitgebroed en opgevoed. Floortje kakelde dat zij het heerlijk had gevonden, die twee kuikens, die helemaal van haar afhankelijk waren en die zo lekker onder haar kwamen schuilen. Wel jammer dat ze weg moesten, maar zo is het leven. 

Ik zag mijn broeddochter nadenkend weglopen om op een rustig plekje de uitkomsten van haar enquête te overdenken. 

Ja, dat wordt een waardige opvolgster van mij, al denk ik er nog helemaal niet aan om te verhuizen naar de onderkant van de tuin.

Namen en letters

Xara:

Ik voel me best bijzonder nu ik twee grote vriendinnen heb gekregen. 

Wie dat zijn? 

Xena en Xandra

Die twee heel grote dames, wier naam met dezelfde letter begint als de mijne. 

Ik heb het hele alfabet overleefd en dat is best knap voor een krielkipje. Niet iedereen haalt dat hier. 

Ja, er zijn er wel meer op het ogenblik: Nadine (Nikolaas) en Wiske (Wendy en Willeke). 

En Odette dan, zult u vragen? Tja, die had het ook voor elkaar, maar Olga is inmiddels al onder de tuin verdwenen, dus dat telt maar half.  

Ik heb vandaag een hele poos met de twee X-en gekakeld. Ze zijn erg aardig en beschaafd, ze wachten netjes tot ze aan de beurt zijn met lekkers eten. 

Xena

Ik weet niet of ik dat zou doen als ik zo groot was, ik ben bang dat ik dan mijn grote lijf vóór de anderen zou zetten om de eerste hapjes te nemen.

Xena is iets groter dan Xandra, zij is ook iets ouder geloof ik, maar veel schelen ze niet in leeftijd. Ze zijn nog maar een half jaar oud en ze groeien nog een beetje door. 

Stel je voor: alsof ze nog niet groot genoeg zijn! 

Ik vind ze ook heel mooi van kleur, Xena is heel apart en Xandra heeft meer uitgesproken kleuren. 

Wie ik de mooiste vind? Dat zou ik niet weten, ze zijn zó verschillend dat je ze niet echt met elkaar kunt vergelijken. 

Ze hebben een heleboel veren aan hun voeten, dat lijkt mij best lastig bij het lopen, maar Xena kakelde

de veren aan de voeten van Xandra

dat zij er niets van merkte, ze is niet anders gewend. Ik vroeg aan Xandra of ze die veren al hadden toen ze nog kuikens waren, maar dat wist zij niet meer. Xena vertelde dat zij, zodra ze veren begon te krijgen op haar lijf, ook veren aan haar poten kreeg en dat dat dus bij Xandra ook wel zo geweest zou zijn. 

Wat zou ik graag zo'n kuiken zien! Misschien gaat ma Tok volgend jaar wel broedeieren halen van Brahma's, dat zou grappig zijn. Dit jaar nog niet, nee, er mag nu niet meer gebroed worden van haar omdat er al twee haantjes weg zijn

ei van Xena of Xandra (links) en ei van een krielkip

gegaan en de verdere broedpogingen op niets zijn uitgelopen. Dan hoop ik wel dat Xena en/of Xandra volgend jaar broeds worden, want wie van ons kan er nu zulke grote eieren uitbroeden? Er passen er vast maar twee onder een krielkipje. 

Hoe ik weet hoe groot de eieren van een Brahma zijn? Ik heb er één gezien, Xena of Xandra had haar eerste ei gelegd in het hondenhok. Ik denk dat het Xena is geweest, die is het oudste tenslotte. Oei, zo'n ei is gróót! Ik denk niet dat ik daar lekker op zou zitten om te broeden. Nee, dat moet echt een grote hen doen. 

Ma Tok bedankte de beide dames voor hun prachtige ei, ja, ze zei dankjewel tegen allebei omdat zij ook niet wist wie het had gelegd al had ook zij haar vermoedens. 

grote en kleine kippen in de Tok-tuin

Ze vertelde mij dat ze die grote eieren apart gaat bewaren, anders gaan de doosjes zo raar half open staan. Wie die eieren krijgt weet ik niet, er is vast wel iemand die ze graag wil hebben. 

Of ik nog eitjes leg? Dat is best een persoonlijke vraag, die stel je niet aan een hen van mijn leeftijd. Ik geef er dan ook geen antwoord op. Het maakt ma Tok niet uit of ik al met pensioen ben, zij heeft gezegd dat wij hier wonen voor ons plezier en niet om eieren te leveren. Daarom zijn wij hier in de Tok-tuin ook zo gelukkig allemaal.

In memoriam: Sandra

Ma Tok:

Sandra en Saartje bij aankomst in de Tok-tuin

Sandra kwam samen met haar vriendin Saartje begin augustus van het vorige jaar bij ons wonen. 

Ze hadden toen al een heel leven achter de rug, waarvan wij een groot deel niet kenden. 

De beide hennen waren gevonden in een bos, waar ze op onbekende wijze waren terecht gekomen. 

Ze hadden honger en dorst dus het was goed dat de man die hen daar vond ze mee nam naar huis en ze eten en drinken gaf. 

Omdat hij al kippen had, die de twee nieuwkomers niet accepteerden, konden ze daar niet blijven en zo kwamen ze bij een mevrouw terecht, die hen goed

Sandra en Saartje in de tuin

verzorgde, maar de kippen en hanen die daar al woonden wilden hen er ook al niet bij hebben, zodat ze weer moesten verhuizen. 

Ik hoorde van hun bestaan via "Red een legkip" en pa Tok en ik haalden ze op. 

Het was een flink stukje rijden, maar dat vonden de beide vriendinnen niet erg, ze zaten rustig achterin de auto tot we bij de Tok-tuin aankwamen. 

Ze mochten in Soestdijk wonen en omdat zij veel groter waren dan de andere leden van de familie Tok mochten ze hier wel gewoon hun gang gaan. 

Trijntje net na aankomst in de tuin

Saartje overleed al na een paar maanden en Sandra kreeg een nieuwe vriendin, Trijntje, ook via "Red een legkip". Maar ook Trijntje hield het niet lang vol. Zij overleed ook al na een aantal maanden te hebben genoten in de Tok-tuin.

Omdat Sandra nu weer alleen in Soestdijk woonde haalde ik twee nieuwe vriendinnen voor haar: Xena en Xandra. 

Xandra en Sandra

Het drietal werd vrij snel een hecht groepje, ze liepen samen door de tuin waar ze opvielen tussen de kleintjes. 

Ze hadden het gezellig 's avonds in het nachthok van Soestdijk en ik hoopte dat ze nog lang bij elkaar zouden mogen blijven, maar op een avond lag Sandra zomaar dood in de ren van haar paleis. 

Ze heeft in elk geval nog een tijdje van het fijne kippenleven mogen genieten en ze mag nu voor altijd in de tuin blijven.

Ik heb haar begraven in de Tok-tuin, dicht bij Soestdijk.

Vaarwel lieve Sandra, we zullen je nooit vergeten.

Rouw in de Tok-tuin

Hierbij moet ik u met droefheid meedelen dat Sandra, onze lieve bruine leghen, is overleden.

Haar "in memoriam" kunt u aanstaande vrijdag lezen.

Ons nieuwe leven (2)

 Xena en Xandra:

Wij hadden beloofd om verder te vertellen over onze komst in de Tok-tuin. 

Goed, daar gaan we dan. 

het deurtje naar het nachthok van Soestdijk

Toen het avond geworden was wisten wij niet waar we moesten slapen. Ma Tok kwam de deur van het Tok-huis sluiten nadat ze de kleine kipjes daar had geteld. Vervolgens kwam ze naar onze ren, ze haalde ons één voor één eruit en zette ons in het nachthok van Soestdijk, zoals het hok bleek te heten. Sandra, die daar ook zat, was het hier niet meteen mee eens, ze begon naar ons te pikken en dat begrepen wij ook wel, het was háár nachthok en wij waren binnendringers. 

Maar ma Tok bromde op Sandra en ze nam haar mee het hok uit; ze zette haar in het hondenhok, dat

het hondenhok waarin Sandra de nacht doorbracht

naast Soestdijk staat en zei dat Sandra daar dan maar een nachtje in moest slapen, het was toch mooi weer. Wonder boven wonder vond Sandra dat goed en wij nestelden ons in het comfortabele nachthok van het paleis. De volgende morgen kwam ma Tok beneden, ze was verbaasd ons in de ren aan te treffen, omdat ze bang was geweest dat wij niet door het deurtje zouden passen. We moeten toegeven, makkelijk was het niet, maar met een beetje duwen waren we er toch vrij snel doorheen. We wilden ook heel graag eten en drinken en dat stond in de ren.

Xandra met Pavlova lekker in de tuin

Sandra liep al door de tuin en: wij mochten ook los! 

Dat betekende dat we door de hele tuin mochten lopen. 

Wat heerlijk! 

Ma Tok liet de kleine kipjes ook uit hun huis en we kregen groenvoer en meelwormpjes, heel veel want de jongens waren er nog en die strooiden maar door. We maakten kennis met de kleine hennetjes en ook met de haan, die tsaar Nikolaas heet. Hij kakelde dat hij ons erg mooi vond, maar wel heel groot. Dat klopt, wij zijn groot en hij is best een kleine krielkip. Maar zijn gekraai klinkt luid genoeg, daar zal het niet aan liggen. 

De hele dag scharrelden we door de

gezellig samen in de tuin

Tok-tuin, we bleven wel bij elkaar omdat dat veilig voelde. Sommige van die kleintjes zijn ook niet mis, er was er één die tegen ons kakelde dat zij het wormpje wilde hebben waar wij net aan wilden beginnen. Omdat wij hier nieuw waren begrepen we dat en we lieten haar de lekkernij voor onze snavels wegpikken. Dat is inmiddels wel anders, we hebben nu gelijke rechten allemaal, tenminste dat zei ma Tok. 

En 's avonds gingen we vroeg het nachthok in, zodat wij er al zaten toen Sandra binnenkwam. Nu vond ze het al bijna normaal dat we het

met z'n drieën in het nachthok

hok met ons drieën deelden en na een paar nachten werd het echt gezellig daar. Sandra zei dat zij haar maatje Trijntje net was verloren vlak voordat wij kwamen en dat ze daarom zo lelijk had gedaan tegen ons. Ze dacht dat wij Trijntje's plaats in wilden nemen, maar ze begreep nu wel dat dat niet zo was en dat ma Tok hen had gehaald om het voor haar, Sandra, weer wat gezelliger te maken. Zij had een paar nachten helemaal alleen in het nachthok gezeten en daar was niets aan. Kippen horen niet alleen te zijn, het zijn groepsdieren. 

Dat zijn wij volkomen met haar eens. 

Wij zijn blij dat we nu bij de familie Tok mogen horen en we hopen hier heel lang te blijven.