Droevig bericht

 Ma Tok:

Afgelopen nacht is Ariane overleden.

De familie Tok is in rouw gedompeld.

Haar "in memoriam" kunt u aanstaande vrijdag lezen.

Jaloezie

Clasien:

Ik heb op mijn kop gekregen van de tsaar.

Hij kakelde dat ik me niet altijd zo op de voorgrond moest dringen.

Nikolaas met dochter Quinoa

Hoe dat kwam?

Hij was Quinoa aan het troosten omdat ze haar broedmoeder Odette had verloren. Nou, ik heb nooit een broedmoeder gehad, dus wie is er nou zieliger? 

Dat dacht ik dus toen ik erbij ging staan. Want ja, de baas in de tuin moet je te vriend houden, dat is verstandig. En omdat ik nooit heb geleerd om vriendelijk te zijn ging ik tussen Quinoa en Nikolaas in staan. En toen kreeg ik dat standje. Ik kakelde nog dat ik ook troost nodig had, maar daar ging het nu niet om, volgens de tsaar. 

Toen heb ik me beledigd teruggetrokken en ben ik gaan nadenken. Dat was best moeilijk in het begin, maar hoe langer ik het

Clasien denkt na

probeerde hoe beter het ging. 

Ik herinnerde me dat Odette in het nachthok was gaan liggen in plaats van op de stok te gaan slapen en dat ze verzuchtte dat ze het zo koud had. Toen was Quinoa dicht tegen haar aangekropen om haar warm te houden, waarop ik Odette zachtjes hoorde kakelen: "Dank je wel, lief kind," en toen was het stil geworden en was ik in slaap gevallen. De volgende morgen bleef Quinoa tegen haar moeder aanliggen en zo vond ma Tok hen. De rest weet u al, dus die hoef ik niet meer te vertellen. 

Maar ik was dus eigenlijk stiekem een beetje jaloers geweest op Quinoa, die haar moeder had mogen troosten. En nu deed haar vader er nog een schepje bovenop.

Angelique heeft Clasien geholpen bij het nadenken

Dat maakte me nog bozer en daarom was ik tussen haar en haar vader in gaan staan. Nu ik er zo eens over nadacht voelde ik me best beschaamd, hoe kon ik dit ooit weer goedmaken? Ik bleef een hele poos stil zitten, maar dat hielp ook niets natuurlijk. Ik wist wel wat ik moest doen, maar ik durfde niet goed. Angelique kwam bij me zitten en vroeg of er iets niet in orde was. Toen heb ik haar alles verteld en ik kreeg van haar te horen wat ik zelf ook al wist. Zuchtend stond ik op en ging de tsaar opzoeken. "Mag ik je even lastigvallen?" vroeg ik bedeesd. Nikolaas keek vreemd op, maar hij kakelde dat een haan altijd openstaat voor vragen van zijn hennen. 

Clasien gaat naar de tsaar

Ik kakelde dat ik eigenlijk niet durfde te zeggen wat ik moest zeggen, maar toen hij me vriendelijk aankeek gooide ik er achter elkaar alles uit. 

Dat ik jaloers was geweest op Quinoa omdat zij een vader en een broedmoeder had en dat ik me nu schaamde omdat ik haar haar verdriet niet had gegund. 

Dat ik daarom zo om aandacht had gevraagd. 

"Hennetje toch," kakelde de tsaar, "ik had misschien niet zo tegen je uit moeten vallen, maar ik ben blij met het resultaat. Ga nu maar snel naar Quinoa om haar te vertellen

Clasien is verkouden en in de rui, maar wel gelukkig

wat je net tegen mij hebt gezegd, dan voel je je vast een stuk beter; je ziet er best een beetje beroerd uit." 

U begrijpt dat ik het met Quinoa ook goed heb gemaakt en nu voel ik me inderdaad beter, al ben ik zo verkouden als een snip. 

Ik hoop dat dat ook snel overgaat, net als die stomme rui. 

De tsaar heeft later nog tegen me gekakeld dat hij trots op me was. En ook dat mijn gestotter was verdwenen, dat was mijzelf nog niet eens opgevallen, nu is er niets meer wat mijn geluk in de weg staat.

Verder zonder Odette

Yneke:

Zo jammer dat Odette er niet meer is, nu moet Angelique de lessen leiden. 

Angelique als leider van de filosofen

Ze was best een beetje zenuwachtig de eerste keer, dat zag ik aan haar trillende snaveltje toen ze het woord nam. 

Ze kakelde dat zij voorstelde om de bijeenkomsten geen colleges meer te noemen maar gespreksgroepen, omdat zij zich helemaal niet beter voelde dan wij. Dat idee werd met algemene stemmen aangenomen, al kakelde Ariane dat zij Angelique erg wijs vond. 

Daarop vroeg Angelique of er iemand een onderwerp wilde bespreken op deze eerste vergadering. 

Ariane kakelde dat zij een groot probleem had, waar ze maar niet uit kon komen. "Voor de draad ermee, meisje," kakelde Angelique, "daar zijn we juist voor bij elkaar omdat drie meer weten dan één." Ariane durfde haar moeilijkheid bijna niet te noemen, maar ze begon toch, een beetje aarzelend, te vertellen dat zij

Ariane en Angelique

altijd onder de plak had gezeten bij Amalia, die haar en Alexia bevelen gaf. En dat zij het erg vond dat Amalia dood was maar dat ze zich wel veel vrijer en gelukkiger voelde nu zij zelf kon bepalen wat ze wilde doen en laten. Over die laatste gedachte schaamde ze zich nogal, maar ze kon er niets aan doen, het was gewoon de waarheid. Ze vroeg zich af of ze wel zo mocht denken. Angelique vroeg aan mij wat ik ervan vond, maar ik moest er even over nadenken, dit was echt een moeilijk probleem, ik begreep best dat Ariane er niet alleen uitkwam. Angelique stelde voor om even pauze te nemen, zodat we er allemaal op konden broeden. We gingen een hapje eten en wat drinken, dat helpt bij het denken. 

Alexia, Amalia en Ariane

Wist u dat niet? Dan moet u het maar eens proberen, met een volle krop heb je meer rust om je gedachten te laten gaan. 

Na de pauze kwamen we weer bij elkaar en nu had Angelique wat te vertellen. Ze kakelde dat zij het ook erg vond dat Amalia zo wreed was vermoord, maar dat de meeste zaken twee kanten hebben, een goede en een slechte. "Dat Amalia er niet meer is is aan de ene kant heel jammer, maar aan de andere kant is het een bevrijding voor jou, Ariane en daar mag je best blij om zijn." 

Ariane vlak voor ze gaat kraaien

Ik kakelde dat ik het zo grappig vond dat Ariane elke morgen aan het kraaien was in de tuin als wij nog in het huis opgesloten zaten; dat had zij nooit gedurfd als Amalia er nog was geweest. 

"Hoe weet jij dat ík het ben die kraait, het kan toch net zo goed Angelique of Wendy zijn?" vroeg Ariane. Ik gniffelde dat ik haar stem had herkend, waarop Ariane me verschrikt aankeek. "Zou de tsaar nu ook weten dat ik het ben?" vroeg ze angstig. "Natuurlijk niet, ik heb je stem ook niet herkend, dat was een grapje, ik kon me gewoon niet voorstellen dat Angelique of Wendy zoiets zouden doen," kakelde ik grinnikend. 

Dat stelde Ariane gerust en toen ik meedeelde dat ik het volkomen met Angelique eens was dat zij best blij mocht zijn met haar vrijheid zuchtte ze opgelucht. Dat was de eerste vergadering zonder Odette en ik moet kakelen dat Angelique het er prima vanaf heeft gebracht, al missen we de oude wijze hen nog steeds heel erg.

In memoriam: Odette

Ma Tok:

Odette kroop in 2010 uit haar eitje in de Tok-tuin. 

de 6  kuikens van Odette in 2016

Haar broedmoeder was Desiree, haar vader LazaRus, die toen nog de haan was hier. 

Ze was een rustige kip, die altijd gewoon haar gangetje ging. 

In 2017 broedde ze zes! kuikens uit (zie "Hiep hiep hoera" van 2017), die inmiddels allemaal uit de tuin zijn verdwenen, ze vertrokken allen als haantjes naar Hoogendoorn. 

Quinoa als kuiken

In 2021 broedde ze nog een keer, nu kreeg ze twee kuikens, waarvan Quinoa er één was, zij is nog in de Tok-tuin aanwezig. 

Quinoa's broertje Queenie, die later Freddie ging heten toen hij begon te kraaien, verhuisde naar Hoogendoorn.

Ze bemoeide zich ook met de opvoeding van Zora, die later Zorro werd genoemd toen hij een haantje bleek te zijn (zie "Voorbeeldig kind" van mei 2016). 

3 hanen tegelijk in de tuin

Ze was erbij toen er op een gegeven moment drie hanen in de tuin rondliepen, LazaRus, Zorro en Anne C (zie "Wie o wie" van 2016) en ze zag het net boven de tuin gespannen worden ter beveiliging van de familie Tok. 

Ze werd oma toen haar broeddochter Wiske Floortje uitbroedde. 

Ze maakte ook de moordpartij van de poes mee (zie "Het raadsel opgelost" van april 2024).

Odette wierp zich al snel op als de filosoof van de familie; iedereen kwam met levensvragen bij haar en zij betoonde zich een wijze hen. 

Zo maakte zij werk van haar denken om te bepalen of een hen zich altijd moet onderwerpen aan haar haan als hij haar wil treden (zie "Odette

de deur van het Tok-huis

heeft nagedacht" van februari 2015). 

Ze ging colleges geven in de filosofie, die door verschillende kippen werden gevolgd. 

Odette stond aan de wieg van mijn erenaam "ma Tok", een naam die ik nog steeds met trots draag.

Ze maakte de grote verhuizing van Soestdijk naar het Tok-huis mee en ze zag heel wat geredde legkippen komen en gaan. 

LazaRus

tsaar Nikolaas

Ook de dood van LazaRus en de komst van tsaar Nikolaas waren grote gebeurtenissen in haar leven. 

Angelique als opvolgster van Odette

Ze voelde haar einde duidelijk naderen toen zij vorige week haar opvolgster als filosoof van de familie aanwees. 

Ze lag gisterenmorgen dood in het Tok-huis, naast haar dochter Quinoa, die dicht tegen haar aangekropen was. 

Ik heb haar begraven in de tuin, waar zij haar hele leven heeft doorgebracht.

Vaarwel, lief bescheiden kipje, we zullen je nooit vergeten.

Droevige mededeling

Ma Tok:

Ik moet u tot mijn verdriet meedelen dat Odette is overleden. 

De familie Tok is in diepe rouw.

Haar "in memoriam" kunt u morgen lezen.

Tijd van het jaar

Wiske:

Het is weer die tijd van het jaar.

Wiske is in de rui

Iedereen voelt zich wat minder goed in onze tuin en dat is een gegeven dat elk jaar terug komt. 

U hebt het vast al geraden: de rui is begonnen. Wij leggen ook minder eieren, omdat we al onze energie nodig hebben om nieuwe veren te maken. Ma Tok heeft het druk met het verwijderen van alle losse veren in ons huis. Ze geeft ons extra meelwormpjes en eivoer omdat onze veren bijna geheel uit eiwit bestaan. Die extraatjes vinden wij helemaal niet erg, ze zijn allebei erg smakelijk, dus we genieten ervan. Maar ik zou toch liever hebben dat die rui voorbij was, ik voel me liever helemaal top zonder lekkers dan niet zo goed mét. 

Maar goed, we moeten er allemaal doorheen, elk jaar weer. Ik hoop dat iedereen er weer goed uit komt, want als je oud of verzwakt bent

oude Odette

kan de rui je net de das om doen. 

Ik maak me een beetje zorgen om Odette, die al veertien jaar is, ik hoor haar soms wat moeilijk ademhalen, maar even later is ze dan weer in orde. Ik heb al met haar gekakeld en ze ontkende niet dat ze zich wat zwakjes voelde, ze kakelde dat ze bekend gaat maken wie haar zal gaan opvolgen als filosofe van de familie. 

Zou dat betekenen dat ze haar einde voelt naderen?

Wie nog geen last heeft van de rui is onze tsaar Nikolaas. 

Hij wilde mij vanochtend treden, nou, daar was ik totaal niet voor in de stemming, dat begrijpt u. 

Ik ben flink tegen

Wiske is boos op de tsaar

hem uitgevallen en toen dat niet hielp ben ik hem aangevlogen. 

De anderen stonden toe te kijken en Trui moedigde me zelfs aan. Nikolaas houdt er niet van om een blauwtje te lopen, maar dat gebeurde deze keer dus toch wel. Hij moet maar begrijpen dat wij hennen niet altijd klaar staan voor zijn avances. 

Maar om terug te komen op Odette: zij vroeg aan de tsaar of hij de hele familie Tok bij elkaar wilde roepen omdat zij een belangrijke mededeling had, die iedereen moest horen. Nikolaas kraaide drie keer, als teken dat er iets stond te gebeuren, waarop alle hennen zo snel mogelijk kwamen aangefladderd of -gelopen. 

Toen Odette kakelde dat dit het moment was waarop zij haar opvolgster zou aanwijzen werd het doodstil in de tuin. Ze keek ons allemaal één voor één aan en haar blik bleef uiteindelijk rusten op

Angelique als opvolgster van Odette

Angelique. Die werd een beetje zenuwachtig, maar toen Odette haar vroeg om naar voren te komen deed ze dat wel meteen. 

"Als ik er niet meer ben zal Angelique voortaan de colleges geven en alle filosofische vragen in de tuin beantwoorden," kakelde de oude witte hen. 

Angelique keek haar aan en antwoordde: "Ik hoop dat dat nog lang zal duren, want ik wil nog een heleboel van je leren, Odette. Maar ik ben zeer vereerd dat je mij hebt uitgekozen." 

Iedereen riep "Hoera!" voor Angelique, maar ik ben nu nog banger dat Odette ons binnenkort gaat verlaten.