Privé-les of schoolklas?

Jenny:

Mijn vriendin Katie is er niet meer.
Ze ging het mensenhuis in en ze kwam er niet meer uit.
Ma Tok zegt dat ze nu onder ons woont, diep in de tuin.
Ik vind dat een beetje raar, maar toch ook wel mooi: zo is ze toch niet ver weg.

Jenny en Katie waren altijd samen

Ik heb mijn hele leven met haar samengewoond en dan is het wel wennen als je maatje opeens niet meer vlakbij je is.
Gelukkig slaapt Yvonne nog steeds bij mij in Soestdijk. Yvette doet dat ook weer, sinds het verdwijnen van Katie. Eerst had ze maar een paar nachten bij ons geslapen en toen was ze het zat. "Ik ga weer terug naar het Tok-huis," zei ze. "Wat jij doet moet je zelf maar weten." Dit laatste tegen Yvonne, die ervoor koos bij Katie en mij te blijven logeren. Daar ben ik nu heel blij om, anders had ik toch helemaal in mijn uppie in mijn paleis gewoond. En een paleis is mooi, maar alleen wonen is niks voor een kip.

Jenny met Daantje en Dirkje

Zo ben ik ook blij met mijn twee nieuwe vriendinnetjes Daantje en Dirkje. Zij geven mij nog steeds les in de edele "Lèdse" taal en ik moet zeggen dat ik het erg lollig vind met die twee. Wat een heerlijke ondeugden zijn ze.
Ik heb een paar dagen privé-les gekregen, maar nu komen Yvonne en Yvette er ook telkens bij, zij vonden het ook tijd om een vreemde taal te leren, kakelden ze. En nu is het dus weer een echt schooltje geworden. Met als vreemde karaktertrek dat de leraressen ondeugender zijn dan de leerlingen. Ik denk dat Yvonne, Yvette en ik ook maar wat lessen stoutheid moeten volgen, dan

Geertrui zaliger

wordt het vast een heel gezellige boel hier in de tuin.
Daantje en Dirkje hebben mij verteld over hun goede leerdame Geertrui, die hen Leids en streken heeft bijgebracht. Wat ontzettend jammer dat ik die Geertrui nooit heb mogen ontmoeten. Zij schijnt ook onder de Tok-tuin te wonen. En haar tweelingzus ook, maar ik denk dat er van haar alleen nog wat botjes over zijn, of helemaal niets meer, dat kan ook.
Wij kennen intussen al aardig wat Leidse woorden en uitdrukkingen en als we in de tuin Daantje of Dirkje tegenkomen begroeten we elkaar met "Hé jûh!", en dan lopen we weer vrolijk verder. Yvette riep een keer "Goeiemorrûgûh" naar

Laza is zorgzaam naar Jenny

mij, daar moest ik errûg (oeps) om lachen. Er is zo toch weer meer vrolijkheid gekomen in de Tok-tuin. LazaRus kwam bij mij kakelen om te vragen of ik het wel naar mijn zin had hier, vooral omdat ik nu zonder Katie verder moet, dat vond ik erg zorgzaam van hem. Hij is een heel goede haan, die op al zijn hennen let en ze moed inkakelt als dat nodig is. Zo schijnt hij ook voor Daantje en Dirkje te hebben gezorgd toen Geertrui was overleden. Ik had nog nooit een haan als leider van een kippenfamilie meegemaakt, maar ik zie het fijne er nu wel van in. Natuurlijk kunnen hennen ook wel voor zichzelf zorgen, maar een haan

LazaRus aan het hoofd van de familie Tok

aan de kop van een familie is een extraatje.
Ik voel me hier helemaal veilig, met een net boven ons hoofd tegen de roofvogels en een haan die alles in de gaten houdt.
Ik ben goed terecht gekomen, jammer dat Katie maar zo kort hier heeft kunnen wonen.
Maar als ik Ma Tok mag geloven zal de volgende kip die hier komt weer Katie genoemd worden, omdat mijn Katie hier veel te kort is geweest. Katie2 zal deze nieuwe hen gaan heten. Ma Tok kon me alleen niet vertellen hoe lang het nog gaat duren voordat we die kip mogen begroeten en ook niet hoe ze eruit gaat zien.
Dat laat ik maar aan haar over.

In memoriam: Katie

Ma Tok:

Katie kwam bij ons wonen in september van dit jaar.
Ze kwam hier samen met haar vriendin Jenny, de twee waren al hun hele leven bij elkaar.

Katie (links) en Jenny toen ze net in de Tok-tuin waren gearriveerd

Hoe ze hier kwamen kunt u lezen in "Familie-uitbreiding" het verhaaltje van vier oktober en in "Jenny en Katie (1) en (2), de verhaaltjes van de weken daarop.

Katie met haar verband

Zoals in het laatste verhaaltje, verteld door Xara, al bleek was er iets aan de hand met Katie. Ze werd steeds aangepikt door Jenny en waarschijnlijk ook door de andere kippen. Dat kwam omdat ze een paar wondjes had, die steeds groter werden door dat gepik.
En ik denk dat ze al eerder iets onder de leden had, waardoor ze zich niet goed kon verdedigen.

Katie in haar doos in de kamer

Omdat de door mij aangelegde verbanden steeds van hun plaats gleden heb ik haar naar binnen gehaald. Ze was toen al behoorlijk ziek, wilde niet eten of drinken, zelfs een meelwormpje ging er niet in. Ze had het ook koud, dus op aanraden van mevrouw Angelique zette ik haar in een doos in de kamer, waar ze ging zitten suffen.
Ik heb haar water met vitamines met een spuitje in haar snavel gegeven en een geklutst eitje en omdat haar krop niet leeg ging later ook nog wat yoghurt.
Ik belde Hoogendoorn, die een sterk anti-wormmiddel opstuurde, omdat ze misschien wormen zou hebben. Ze was namelijk broodmager geworden en dat gebeurt bij een worminfectie altijd.

Katie (voorop) en Jenny met Yvonne in betere tijden

Toen ze de eerste nacht had overleefd kreeg ik weer een beetje moed, maar omdat ze niet opknapte heb ik haar, op aanraden van mevrouw Angelique, toch meegenomen naar de dierenarts.
Hij had geen dienst maar wilde toch wel even naar haar kijken. Geweldig!

Haar krop zag er inmiddels opgezwollen en een beetje rood uit.
De dierenarts opende de krop en haalde hem leeg, dat ging allemaal prima, maar tijdens het hechten gaf Katie plotseling de geest.

Katie in de Tok-tuin, waar ze maar zo kort heeft mogen wonen

Ik heb haar meegenomen naar huis en haar in de Tok-tuin begraven, zodat ze toch nog vlakbij Jenny en de andere familieleden is.

Vaarwel lieve Katie, we zullen je nooit vergeten.

Een droevig bericht

Ma Tok:

Tot mijn grote droefheid moet ik u mededelen dat Katie Tok is overleden.
Zij heeft slechts kort deel kunnen uitmaken van de familie Tok.

A.s. vrijdag kunt u haar in memoriam lezen.

Schoolziek?

Xara:

Jenny en Katie gaan elke dag bij Daantje en Dirkje op Leidse les.
Ik geloof dat ze het nog leuk vinden ook.

Xara en Kenau toen ze net in de Tok-tuin waren komen wonen 

Nou, ik pas ervoor, elke dag naar school.
Ik heb na mijn kuikentijd een paar jaar bij mevrouw Wies gewoond. Omdat zij onderwijzeres is heeft zij mij keurig ABK (Algemeen Beschaafd Kips) leren kakelen en daar houd ik mij aan. Ik wil haar niet teleurstellen door ook plat Leids te gaan tokken.
Ik moet toegeven dat het wel heel grappig klinkt als Daantje en Dirkje samen aan het kletsen zijn, ik moet soms moeite doen om ze te verstaan, maar ze hebben eigenlijk altijd lol, die twee.
Ik hoop dat Jenny en Katie door

Jenny en Katie met hun juffen Daantje en Dirkje

hun lessen snel helemaal ingeburgerd zullen zijn, al moeten ze hun nette spraak niet vergeten, anders kan mevrouw Angelique hen niet meer verstaan. Stel je voor dat zij een keer hier in de Tok-tuin zou komen kijken hoe het met Yvonne en Yvette en Jenny en Katie gaat en dat dan blijkt dat ze haar bruine beschermelingen niet meer kan begrijpen. Wat ik mij verder afvraag is of Daan en Dirk hun ondeugende streken ook zullen overdragen op hun twee leerlingen. Dan zou het hier een dolle boel worden. Ik houd mijn hart vast...

Katie in het mensenhuis

Katie is trouwens in het mensenhuis geweest, ik zag ma Tok haar oppakken en meenemen naar binnen.
Toen ze weer terugkwam zette ma Tok haar in het nachthok van Soestdijk.
Zou Katie ziek zijn?
Ik wilde bij haar gaan kijken maar toen kwam zij net naar beneden om weer in de tuin te gaan scharrelen.
Ik zag eerst niets vreemds aan haar, maar dat komt omdat zij zo groot is en ik zo klein. Later, toen ze wat verder van mij afstond, zag ik dat er iets om haar vleugels zat.
Wat was dat nu weer?
Ik scharrelde naar haar toe en vroeg haar wat er in het mensenhuis met haar gebeurd was. "Ik heb al een hele poos een zere plek aan het begin van mijn vleugels. Er groeit geen veer meer op en het is nogal rood, zegt Jenny. Zelf kan ik het niet goed zien, maar Jenny begon aan mijn plek te pikken en te trekken en dat was niet fijn. Ze ging dat elke avond doen als we op stok zaten en ook al zei ik dat ze ermee moest ophouden, ze ging gewoon door.

de verbonden vleugel van Katie

Vanochtend zag ma Tok Jenny in mijn rug pikken en toen nam zij me mee het mensenhuis in. Ik was daar nog nooit geweest, jij wel?"
Ik antwoordde dat ik het huis alleen van de buitenkant kende, maar dat er altijd iets aan de vleugel was als ma Tok een kip mee naar binnen nam. Soms duurde het dan heel lang voordat ze weer naar buiten kwam, maar bij Katie was haar uitstapje maar erg kort geweest.
"Hoe is het daar binnen?" vroeg ik nieuwsgierig. "Heerlijk warm," kakelde Katie "en pa Tok was er ook. Ik mocht bij ma op schoot zitten en ze smeerde iets op mijn zere plekken en daarna deed ze iets om mijn vleugels heen. Niet om mijn hele vleugels, om een paar pennen maar. Het zit wel een beetje strak, maar ma Tok zei dat het nodig was omdat Jenny er nu niet meer bij kan en anders wordt het nooit beter. Ik hoop dat het helpt, want pijn is niet fijn."
Ik was het helemaal met haar eens en ik ben er vast van overtuigd dat Katie snel weer helemaal gezond zal zijn met mooie veren op haar kale plekken.

Ma Tok: zo gemakkelijk ging het allemaal niet, u kunt hierover lezen in het volgende verhaaltje.

Leidse les

Daantje en Dirkje:

Wè hebbûh ut weerr naarr onsûh sin hierr in de têun.
Niet datteme Geerrtrrêu verrgetûh sèn, maarr ût begint te wennûh, sulleme maarr seggûh.

Jenny en Katie voelen zich thuis in de tuin

Die twee nieuwe brrêune mèdûh sèn ook een goeiûh aflèding, al sèn se wel wat saai.
Se lopûh hierr doorr de têun alsof se hierr altèd gewoond hebbûh.
Dat is natuurrluk de bedoeling van ma Tok, dattese sich hierr thêus voelûh, maarr wè willûh se daarr grraag nog een vleugeltjûh bè hellûpe.

Daantje en Dirkje en Katie en Jenny

Daantje: "Hé, grrote brrêune, hoe gaat ut met jûh?"
Katie: "Wat zeg je, kleine kip, ik versta je niet. Kom jij uit een ander land of zo?"
Dirkje: "Nee jûh, wè sèn juist echtûh Lèdse glibberrtjes, jè komt êut un anderrûh plaats, waarr iederreen bekakt prraat, net so as jullie."
Daantje: "As jullie hierr willûh blèvûh wonûh moettûh jullie ook Lèds verrstaan, hoorr!"
Jenny: "Versta jij wat ze zeggen, Katie? Ik kan er geen touw aan vastknopen."
Katie: "Ik ook niet, zullen we het

Yvonne is er bij geroepen als tolk

eens aan Yvonne vragen, die praat tenminste normaal en zij kent alle kippen hier in de tuin."
Daantje: "Hihihi, Dirruk, se verrstaan ons niet eens, wat un sukkels."
Dirkje: "Zullûh wè Yvonne evûh rroepûh voorr jullie?"
Daantje: "Hé, grrote wittûh Yvonne, kom us eevûh hierr, deze brrêune meidûh hebbûh je hullup nodig."
Katie: "Begrijp jij wat deze twee kleintjes zeggen, Yvonne? Wij snappen er niets van."
Yvonne: "Ja hoor, ik versta ze wel, al is het soms met enige moeite. Ze praten zo plat Leids dat je wel wat tijd nodig hebt om te begrijpen wat ze zeggen. Zal ik voor tolk spelen?"
Dirkje: "Hè, ut was jêust so lollig

Daantje en Dirkje worden lerares

dattese ons niet verrstondûh. Maarr voorrêut dan maarr, verrtaal jè maarr watteme seggûh."

Daantje en Dirkje:

Voorr ons was de lol err een beetjûh van af toen Yvonne aan die twee grrote brrêune ging êutleggûh watteme sèdûh, maarr wè haddûh toch weerr evûh kunnûh lachûh. Yvonne herrhaaldûh keurrug wat wè zèdûh en de grrote brrêune kippûh lachtûh zich un ongeluk om ons Lèds.

wijlen Geertrui zou trots zijn op haar leerlingen

Dat haddûh wè niet verrwacht, we dachtûh dattese op ons zoudûh

neerrkijkûh vanwege onse taal.
En onse verrbazing werrd nog grroter toen Jenny en Katie ons vrroegûh of wè hen ook Lèds wildûh leerrûh prratûh.
Geweldig!
Als Geerrtrrêu dat nog eens had mogûh meemakûh, wat zou se trrots op ons sèn geweest.

En nu gaan wè, Daantjûh en Dirrkjûh Tok, dus les gevûh in de edele Lèdse taal aan twee enorrme brrêune hennûh.
Wè hellepûh sodoende mee aan de oplossing van ut leerraarrentekorrt.
En dat is meerr dan de overrhèd doet.

Tok- en Tuinregels

Barbara:

Het is wat moeilijker geworden voor ons, Babette en mij, hier in de tuin.
Hoe dat komt?
Door die twee grote nieuwe dames.

Katie stuurt Barbara weg

Zij zijn hier nog maar net en nu al werd ik pas gewoon weggestuurd door die ene met die kale plek op haar rug, Katie heet ze.
Ik vond dat behoorlijk brutaal, maar omdat ze zo groot is ging ik toch maar een stapje opzij.
Ma Tok, die het zag, zei tegen Katie dat dat niet de bedoeling was, dat iedereen hier dezelfde rechten heeft, groot of klein en bruin, wit of zwart. Of een mengsel daarvan, dat hebben we hier ook tenslotte.
Katie trok zich niet veel aan van ma Tok, maar ik kreeg stiekem een paar extra wormpjes van haar.
"Ze leert het wel," zei ze tegen mij,

Katie en Jenny in Soestdijk op stok

"ze heeft een moeilijke tijd achter de rug waarin ze heeft moeten vechten voor haar eten." Tja, dan ga je vast raar doen, dat kan ik wel begrijpen, maar ze moet het toch afleren als ze bij de familie Tok wil horen. Anders moet ze maar weer worden opgesloten in Soestdijk.
Zij en Jenny slapen gelukkig nog wel in hun paleis, dus in de nacht kunnen ze ons niet dwars zitten.
Ik vroeg me al af hoe lang het zou duren voordat ze ook bij ons in het Tok-huis zouden komen overnachten, maar er is iets heel onverwachts gebeurd. Ma Tok kwam erachter toen ze ons kwam tellen voordat ze onze huisdeur ging sluiten voor de nacht. Ze telde en ze telde nog een keer en nog

Yvonne met Jenny en Katie in Soestdijk

eens, maar ze kwam niet tot zeventien. Er miste een kip.
Ze ging ons allemaal bij de naam noemen om te zien wíe de vermiste was en dat hielp: Yvonne zat niet in het huis.
Ma Tok keek in de tuin, maar ze zag geen grote witte vlek, die een hen zou kunnen zijn. Het was al behoorlijk donker, vandaar. Plotseling ging haar een licht op en ze liep naar Soestdijk, waar ze met haar zaklamp door het raampje naar binnen scheen. En ja hoor, daar zaten niet alleen Jenny en Katie, maar ook Yvonne gezusterlijk op de stok.
En drie avonden later had ook Yvette zich bij de andere grote

gezellig met z'n vieren

kippen aangesloten, zodat Soestdijk nu door vier grote dames wordt bewoond.


Waarom de twee grote witte meiden zich bij de grote bruine hebben gevoegd weet ik niet, maar ik vind het wel prettig dat ze niet bij ons slapen. Nu hebben wij geen last meer van hun grote lijven als we 's morgens wat willen snavelen, ze stonden altijd in de weg bij de voersilo.

de ren (hier nog voor Soestdijk)

Ma Tok heeft trouwens de ren vóór Soestdijk weggehaald, die is daar niet meer nodig nu Jenny en Katie vrij zijn.
De ren staat nu een eindje verder

de tuin in, als een soort schuilplek voor ons als het regent.
Dan hoeven we niet per se naar

binnen te gaan om droog te blijven, we kunnen onder het plastic dak van de ren droog zitten.
Alleen als het erg hard waait worden we daar toch nat, maar we hebben ook de struik nog om te schuilen. En ons huis natuurlijk.