Xara begrijpt het niet

Xara:

Er is iets heel vreemds aan de vleugel hier in de Tok-tuin.

v.l.n.r.: Xara, Reina en Kenau

Ik begrijp er helemaal niets van en dat gebeurt niet vaak, want ik ben best een slim hennetje, al zeg ik het zelf. Ik was al niet dom toen ik hier in de tuin uit mijn eitje kroop en dan heb ik ook nog een hele poos bij mevrouw Wies gewoond en die is onderwijzeres geweest, daar heb ik nog het één en ander bijgeleerd. Ik ben inderdaad de enige hen van mevrouw Wies die nog in leven is, zou dat ook met mijn slimheid te maken hebben?
Ik denk het eigenlijk niet, want niemand wist hoe oud Reina en Kenau waren, dus ik was misschien

Yvette en Jenny samen in het nachthok van Soestdijk

wel gewoon de jongste van het stel.
Maar nu het vreemde waar ik het over wilde hebben.
U weet dat Yvette en Jenny samen in Soestdijk slapen 's nachts.
Dat vinden wij, de kleinere kipjes, prima, want nu hebben wij geen last van hun grote lijven als wij 's morgens willen eten.
Vooral Jenny is nogal een haaibaai, die duwt gerust iedereen opzij als zij bij de voersilo wil. Ook in de tuin jaagt ze ons weg als ma Tok wormpjes heeft gestrooid.
Ma Tok heeft dat al een paar keer gezien en nu blijft zij erbij staan tot alle lekkers in onze kropjes is verdwenen. Ze geeft Jenny op haar

Laza houdt Jenny nauwlettend in de gaten

kop als ze ons weg wil jagen, zodat zij kan leren dat iedereen hier dezelfde rechten heeft.
Vanmorgen pikte Jenny nota bene zomaar naar Maria, die net zo oud is als LazaRus, onze baas.
De oudste hen hier dus.
Ma Tok heeft Jenny toen flink de waarheid gezegd, ze kreeg een standje waar de honden geen brood van lusten.
Sindsdien probeert Jenny ons alleen af te troeven als ma Tok er niet bij is.
Maar Laza is er ook nog, hij is de enige voor wie Jenny een beetje ontzag heeft. Hij houdt haar bijna de hele tijd in de gaten.

1 ei van Yvette en 2 van de krielkipjes

U zult wel denken: "Wat is nu dat vreemde? Daar komt Xara maar niet aan toe." Maar ik kom er zo op. Eerst moet u nog weten dat Yvette bijna elke dag weer een groot wit ei legt in Soestdijk. Jenny niet, die is misschien met pensioen, net zoals Yvonne dat al meer dan een jaar was.
En nu kom ik echt bij het vreemde: Op een morgen lag er een groot wit ei in ons Tok-huis!
De deur was nog dicht en de vorige avond had het er nog niet gelegen, dat wist ik zeker.
Hoe kwam dat ei daar nu?
Yvette was in de tuin, we hoorden haar samen met Jenny rondscharrelen en nu en dan wat

Jenny en Yvette scharrelden al in de tuin

tegen elkaar kakelen.
Het kon toch niet zo zijn dat één van de krielkipjes zo'n enorm ei uit haar lijfje had geperst.
Zelfs de oude Maria zou dat niet voor elkaar hebben gekregen. Tussen haakjes: u weet toch dat hoe ouder de kip, hoe groter haar eieren worden? Dus Maria zou de meeste kans hebben gehad om zo'n ei te leggen. Maar toen ik haar vroeg of zij dat onmogelijke ding had gelegd begon ze te lachen.
"Dat geloof je toch zelf niet?" zei ze, "dan zou mijn achterkant helemaal uitgescheurd moeten zijn." Ik zag niks aan haar achterste, toen ik dat stiekem controleerde, dus zij kon het niet geweest zijn.
Maar hoe was dat enorme ei dan bij ons in het huis terecht gekomen?
Als u een idee hebt mag u het insturen, dat kan via "opmerkingen" onder dit verhaal.

In memoriam: Yvonne

Yvonne kwam bij ons samen met haar beste vriendin Yvette.

Vera en Vita met Yvonne en Yvette

Zij waren gered van de slacht door de stichting Red een legkip en ze logeerden bij mevrouw Angelique op haar paardjes-boerderij.
Vera en Vita, de twee bruine legkippen, woonden toen ook nog in de Tok-tuin, zodat ze meteen bij aankomst al wat aanspraak hadden aan lotgenoten.
Het was toen 2015 en de twee grote witte dames waren een jaar of twee, zodat ze volgens de eierboer hun beste legtijd hadden gehad en dus plaats moesten maken voor nieuwe jonge leghennen.
Bij mevrouw Angelique waren ze al een beetje bijgekomen van hun nare tijd, maar ze werden helemaal

Yvonne en Yvette in de ren van Soestdijk

blij van hun hok in de Tok-tuin, dat voor hen alleen was.
Ze wisten toen nog niet eens dat het eigenlijk een paleis was waar ze nu in woonden, dat ontdekten ze later pas.
Yvonne was de bescheidenste van de twee, Yvette was meteen al wat feller en dat is zo gebleven.


Toen ze hier net waren aangekomen hebben ze met de beide toen nog levende Geertruien

wijlen de 2 Geertruien

een geintje uitgehaald.
De Geertruitjes hadden bedacht dat de beide witte legkippen eigenlijk bruin waren, maar dat ze bleek waren door bloedarmoede.
De bruine kippen van de familie waren blij dat er meer bruine kippen bij waren gekomen, de witten daarentegen waren teleurgesteld omdat zij hadden gerekend op vermeerdering van hun kleur in de tuin.

Ook hadden de twee Geertruien een keer de bruine eieren van Vera en Vita vervangen door witte van Yvonne en Yvette, wat grote consternatie opleverde.

En ze hebben een tijd gehad dat ze de kleintjes in hun kammetjes pikten, toen moesten ze van ma Tok

Yvonne en Yvette met hun voetbal

een poosje in Soestdijk wonen, ter bescherming van de kleintjes.
Ze kregen toen een extra lange ren en een speelbal van ma Tok.
Daar zaten zaadjes in, die eruit kwamen als ze ermee gingen rollen. Later sliepen ze alleen in Soestdijk en liepen ze overdag door de tuin, dat ging toen ook weer goed.

En weet u nog van de Olympische kippenspelen?
Toen wilden Daantje en Dirkje een grapje uithalen, maar Yvonne en Yvette waren de twee boefjes te slim af.
U kunt dit verhaal lezen in "Olympische spelen" van maart 2018.

Yvonne met haar verlamde voet

Van de laatste tijd van Yvonne's leven bent u vast op de hoogte, hoe zij op een morgen niet meer op haar ene poot kon staan, haar bezoek aan de dierenarts en haar alleen wonen in een privé-hokje in de Tok-tuin.
Het ging eigenlijk best goed met haar, tot de dag waarop ik haar poot opnieuw verbond omdat de huid wat was afgeschaafd door het onnatuurlijke lopen dat ze deed. Ik had haar voet schoongemaakt en gezalfd, er een mooi verbandje omheen gedaan en ze zat nog even op mijn schoot toen ze plotseling raar begon te snurken en met haar

de familie bij het graf van Yvonne

poten te trekken.
Het leek wel op een epileptische aanval.
Ze werd helemaal slap en haar ogen vielen dicht.
Ik bleef nog even met haar op schoot zitten, maar ik wist al dat dit het einde betekende van Yvonne.
Ik heb haar in de Tok-tuin begraven.

Vaarwel, lieve Yvonne, je was een mooie goede hen.
We zullen je niet vergeten.

Droevig bericht

Ma Tok:

Op mij rust de droevige plicht u mee te delen dat onze mooie lieve Yvonne toch nog plotseling is overleden.
Op vrijdag kunt u haar in memoriam lezen.

Wie niet sterk is moet ... eh ... brutaal zijn

Hannah:

Op de foto hierboven ziet u mij een heerlijk meelwormpje verschalken.
Wat zijn die dingen toch vreselijk lekker!

kleine Hannah heeft een wormpje van Jenny afgepikt

Soms moet ik echt een beetje brutaal zijn om er flink wat van te bemachtigen.
Dat is vooral zo sinds die groten met hun drieën zijn, zij duwen ons, de kleintjes, gewoon opzij als zij ze willen wegsnaaien voor onze snaveltjes.
Zij zijn brutaal, nou, dan mag ik het ook zijn. Zo is het toch?
Ik heb Jenny, die nieuwe grote, pas in haar poot gepikt toen ze MIJN wormpje wilde oppikken.
Daar had ze niet van terug, dat zag ze echt niet aankomen, haha.
Nu kijkt ze wel uit om aan mijn lekkers te komen.
Zo zie je maar, je hoeft helemaal niet groot te zijn om aan je trekken te komen, alleen een beetje ... eh ... bijdepoot.
Letterlijk in dit geval, hihihi. Yvonne en Yvette durf ik niet te

LazaRus houdt toezicht op de eerlijke verdeling van het lekkers

pikken, die zijn hier al zo lang, die staan in de pikorde ver boven mij. Yvonne is nu gehandicapt door haar lamme poot, dus die val ik sowieso niet aan, dat zou gemeen zijn.
Wie dat toch doet is Jenny, die duwt Yvonne gewoon opzij als zij net met veel pijn en moeite bij een wormpje is aangekomen met haar ene nog werkende poot.
Ik heb aan LazaRus gevraagd of hij erop wil letten dat ieder haar deel krijgt. Hij doet zijn best, antwoordde hij, maar hij kan niet overal tegelijk zijn in de tuin.
Tja, daar heeft hij gelijk in. Misschien wordt het toch tijd voor een hulphaantje.
Of zou dat weer vechten worden?

Anne C toen hij verhuisde naar Stolwijk

Met wie, vraagt u?
Met de buurvrouw?
Die ken ik niet, nee, ik bedoel de hanen onderling.
Net zoals gebeurd schijnt te zijn met een eerdere hulphaan, Anne C heette hij geloof ik. Hij maakte het zo bont dat ma Tok hem naar Stolwijk moest brengen, waar hij een eigen harem kon beginnen. Misschien een héél klein haantje dan?
Een zijdehoen-haan is ook geen optie, dat hebben we gezien toen Iona hier was, ons "broertje" zou je kunnen zeggen. Weet u het nog? Hoe Iona de hele dag liep te kraaien, totdat zelfs ma Tok het teveel vond worden.

Iona

Niet voor zichzelf, maar voor de buurt. Iona moest toen ook verhuizen naar Stolwijk.
Zou het daar fijn zijn?
Ik ben er nog nooit geweest, maar mijn eitje schijnt daar vandaan gekomen te zijn. Daar weet ik natuurlijk niets meer van, ik zat toen nog in dat eitje en dus kon ik niets zien.
Pa en ma Tok gaan er graag naartoe, ze kijken altijd blij als ze weer terug komen met hun auto boordevol eten en snoep voor ons.
Ik denk dat het daar een soort van kippen-hemel is, waar een eindeloze overvloed van eten en lekkers is.
Of ik er ook naartoe zou willen?
Nee hoor, ik blijf liever in onze vertrouwde Tok-tuin, waar ik precies de weg weet en ik iedereen ken. En waar ik samen met Inge heerlijk in de bodembedekking van ons Tok-huis kan zitten, al of niet op een eitje.

Ik zou wel gek zijn als ik hier weg zou willen. Nee hoor, ik blijf mijn leven lang in de Tok-tuin!

Familiehoofd

LazaRus:

Het wordt tijd dat ik weer eens aan het woord kom.
Er wordt de laatste tijd alleen maar over ziekte gekakeld hier, daar wordt een haan niet vrolijk van. En een lezer vast ook niet.
Ik zal u even kort op de hoogte stellen van onze ziekenboeg en dan gaan we weer eens iets vrolijkers aanpakken.

de kam van Jenny, die nog niet helemaal mooi rood is

De kam van Jenny is weer redelijk rood geworden, maar ma Tok is nog niet tevreden, dus ze krijgt nog een kuurtje paracetamol.
Zij (Jenny, niet ma Tok) paradeert regelmatig voor mij langs en dan kukel ik naar haar dat ze heel mooi is met haar bruine veren en haar rode kam.
Zij haalt haar snavel op voor mij, nou, dat moet ze zelf weten, als ze verder maar gehoorzaam is.
En gelukkig is dat zo.

Ma Tok heeft een filmpje van Yvonne naar de kippendokter gestuurd, waarop te zien was hoe zij "liep" en te horen hoe ze kakelde.
Hieronder kunt u dat zelf ook zien en horen.

Yvonne met haar klauwtjes-poot

De dokter vond dat ze klonk als een gezonde kip en dat ze er ook goed uitzag.
De poot heeft een technisch defect en daar is niets aan te doen, daar moet ze mee leren leven. Ze zal steeds handiger worden in het lopen met maar één poot en verder kan ze er oud mee worden.
Ma Tok laat Yvonne nu tegelijk met ons in de tuin scharrelen en na een uurtje zet ze haar weer in haar hokje om uit te rusten.
Dan mogen Jenny en Yvette weer in de tuin bij ons.

Dan wil ik het even hebben over Hannah en Inge. Die twee zijdehoentjes zijn allebei broeds.

Hannah en Inge

Ik heb al tegen ze gezegd dat het daar nu absoluut geen goede tijd voor is, zo midden in de winter; er kan nog een hoop kou komen en wat moeten die kleine kuikens dan? De hele dag onder hun moeders dons zitten zeker? Dat is toch geen leven voor zo'n ukkie, die moet fijn buiten kunnen rennen en flink eten om groot te groeien.
Ma Tok zet de twee dametjes elke dag buiten, zodat ze in elk geval hun pootjes strekken en wat eten. En Pippa, die zelf toch ook vaak broeds is, heeft gezegd dat ze op moeten houden zich zo aan te stellen.

groot ei Yvette

Yvette legt trouwens nu en dan weer een groot wit ei.
Jenny is nog niet aan de leg, maar dat zal vast wel een keer komen. Van de kleine kipjes zijn er ook minstens twee die wel eens een eitje in het nacht-gedeelte van ons Tok-huis leggen, waar Hannah en Inge dan meteen dankbaar misbruik van maken door erop te gaan zitten "broeden".
Ma Tok haalt ze elke dag weg, anders zouden er nog echt kuikentjes kunnen ontstaan in die eitjes.

de sterk-ruikende olie, waar muizen niet van houden

Ma Tok heeft ons huis een paar weken geleden helemaal schoongemaakt, dat heeft Yvette al verteld.
Ze heeft niet alleen de muizengaatjes dichtgestopt, ze druppelt nu en dan ook heel sterk ruikend spul in ons huis; ik vind het lekker fris ruiken, maar het schijnt dat muizen het vreselijk smerig vinden.
Ik hoop dat we nu van die beestjes af zijn, want het was best onrustig als ze de hele nacht onder de zitstokken aan het rennen waren.
Ze deden tikkertje, denk ik, maar als ik een flinke kraai liet horen schrokken ze.
Helaas duurde dat maar heel even, dan begon hun spel weer opnieuw.
Ik heb nu al een paar nachten geen muis meer gezien dankzij het geurtje en ik moet zeggen dat dat heerlijk rustig was.

kleine Babette

Daantje en Dirkje halen op het moment geen kattenkwaad uit, zij hebben het veel te druk met hun "Lèdse school" en dat geeft de rest van de familie een hoop rust.
Al moet ik zeggen dat er steeds meer "Lèdse" lelijke woorden klinken hier in de tuin, de andere kippen vinden het zo lollig klinken dat ze die woorden overnemen.
Zo hoorde ik pas vlak achter mij "Hé jûh, krrielkêutel" en dat was niet eens tegen een klein kipje, maar  tegen Yvette, die grote witte dame.
Nou ja, dame, ze schaterde van het lachen en riep terug "wat mot jè, grrote lèip?" tegen kleine Babette, die omviel van het lachen.
Ik trek me er maar niet teveel van aan en doe alsof mijn snavel bloedt.


Zo, u weet weer het één en ander over ons, ik heb me van mijn taak als familiehoofd gekweten.

Een goed nieuw jaar?

Yvette:

Namens de hele familie Tok mag ik u, de lezers, een heel goed en gezond nieuw jaar toewensen. Wat het inhoudt dat er een nieuw jaar is begonnen weet ik niet en het kan me niet veel schelen ook, voor ons hier in de tuin is elke dag hetzelfde.

Yvonne nog steeds in haar ziekenhokje

Maar wat duurt het lang voordat Yvonne weer terugkomt in de tuin. Ze zit daar maar hoog en droog in haar hokje naar ons te kijken en nu en dan kakelt ze wat. De Leidse les wordt nu steeds gegeven bij het "ziekenhokje", wij zitten dan met ons vieren vlakbij Yvonne, zodat zij mee kan doen.
Ze verveelt zich verder haanlijk, zegt ze en zo'n les is een zeer welkome afwisseling.
Daantje en Dirkje doen hun best om haar op te vrolijken en dat doen ze natuurlijk op hun eigen manier. Ze bedenken allerlei Leidse woorden voor Yvonne's poot, zoals bij voorbeeld "rrotvoet", "kleerrepoot" en "lamme jat". Dat laatste woord is volgens mij eerder Amsterdams dan Leids, maar het klinkt wel lekkerr.
Yvonne had zelf ook een mooie bedacht: "horrrrelklauw", daar hebben we met ons vijven heerlijk om gelachen.
Ik ga nu vooral om met Jenny, wij zijn

Jenny met Daan en Dirk aan het begin van de "Lèdse" les
vlakbij het hokje van Yvonne.

de enige twee grote meiden die door de tuin scharrelen. We zitten ook samen in Soestdijk 's nachts, lekker knus, al mis ik Yvonne wel. Zij verspreidde altijd lekker veel warmte en dat is best fijn nu het zo koud is. Ma Tok heeft het Tok-huis weer eens helemaal schoon gemaakt, dat was hard nodig, zei ze. Ze heeft muizengaatjes dichtgestopt met staalwol, ze hoopt dat de muizen daar niet zo snel doorheen zullen komen.
Ik help het haar hopen, maar ik vrees dat die beestjes gewoon op andere plaatsen nieuwe gaatjes zullen knagen. Ze heten niet voor niets knaagdieren.

Eergisteren mocht Yvonne het even

Yvonne in de tuin met haar rare poot

in de tuin proberen van Ma Tok, maar ze blijft raar huppen in plaats van lopen en dat gaat natuurlijk minder snel dan gewoon met twee poten lopen.
Jenny werd daar heel zenuwachtig van en ze begon naar Yvonne te pikken en haar op te jagen.
Arme Yvonne kon zich niet verdedigen en het was goed dat ma Tok erbij was blijven staan, zodat ze Jenny weg kon sturen. Maar Yvonne durfde niet meer en ma Tok zette haar weer in haar hokje.
Ze zei dat ze voor morgen iets anders in petto had om Yvonne wat oefening in de tuin te geven.

Jenny en Yvette opgesloten in de ren van Soestdijk

Wat dat was merkten wij gisteren toen we wakker werden in Soestdijk, Jenny en ik.
De deuren van het paleis waren gesloten, zodat wij in de ren moesten blijven.
Dat was een tegenvaller!
Jenny werd eerst erg boos, maar toen ze zag dat er lekkers was gestrooid in de ren bedaarde ze een beetje.
Wij keken onze ogen uit toen ma Tok de tuin in kwam om ... Yvonne uit haar hokje te halen en haar in de tuin te zetten.
Toen pas begreep ik haar

Yvonne met de kleintjes in de tuin

bedoeling: zo kon Jenny haar niet aanvallen en kon Yvonne toch even oefenen, zoals ma Tok het noemde. De kleintjes uit het Tok-huis mochten ook naar buiten, die zijn zo klein dat ze Yvonne niet durven aan te vallen.
Dat oefenen van Yvonne stelde niet veel voor, ze hupte wat heen en weer en verder bleef ze stil zitten tot ze het koud kreeg en ma Tok haar weer in haar hokje op de vloerverwarming zette.
Toen mochten wij er ook eindelijk uit.
Ma Tok zei dat ze het niet meer wist met Yvonne en dat ze de dierenverzorgster van Hoogendoorn om raad ging vragen. Ik hoop dat daar wat goeds van komt, want als ma Tok het niet meer weet is het niet best. Straks raak ik mijn beste vriendin kwijt.
En dat in het nieuwe jaar, dat nog maar net begonnen is.