Goede wensen

           De familie Tok wenst u, lezers en lezeressen, allemaal fijne kerstdagen 

           en een gelukkig en gezond 2021 toe.

P.S.: vergeet niet het verhaaltje hieronder te lezen over de nieuwe heer en meester 

        voor de familie Tok. Hiervoor moet u misschien even opnieuw naar de Tok-site gaan.

De nieuwe haan en de verrassing

Inge:

Ik voelde me wel een beetje alleen toen Hannah niet meer terugkwam uit het mensenhuis, waar ze was overleden. 

Hannah en Inge samen in het Tok-huis

Gelukkig waren er nog heel veel andere hennen om mee te scharrelen, maar met Hannah had ik toch een speciale band, omdat wij de enige zijdehoentjes waren hier in de tuin. 

Maar daar is verandering in gekomen. 

Hoe dat kan? 

Ik zal het vertellen.

Woensdagmiddag gingen pa en ma Tok met de auto onze nieuwe leider ophalen. Het duurde héél erg lang voordat ze terugkwamen, het was al donker geworden en wij waren al naar binnen gegaan. 

de nieuwe zijdehen

Omdat we zo nieuwsgierig waren naar de nieuwe haan kon niemand slapen en we kakelden allemaal door elkaar. Tot we het hoofd van ma Tok zagen, zij keek om het hoekje van de deur en vroeg of we nog niet sliepen. We kakelden om het hardst dat we natuurlijk nog wakker waren en of zij nu eindelijk onze nieuwe haan had meegebracht. 

Nou, dat had ze! 

En er was nog een verrassing bij ook.

Ze droeg in elke hand een kattenvervoersmandje en uit de eerste haalde ze een vaalbruine kip. Maar dat was toch geen haan? 

haantje en hen op stok bij de anderen

Nee, het was duidelijk een hen en wat mij helemaal gelukkig maakte was dat het een zijdehoen was, net zoals ik. 

Mijn dag kon al niet meer stuk! Toen ging het andere mandje open en naast het nieuwe hennetje werd een klein haantje gezet. 

Hij bleef doodstil zitten, ik denk dat hij niet durfde te kakelen, maar hij keek wel blij. Wij keken allemaal naar hem maar hij zei niets, ging lekker zitten en viel prompt in slaap. 

Toen volgden wij zijn voorbeeld maar, want ma Tok deed het licht uit en wenste ons welterusten.

de nieuwelingen alleen in het huis achtergebleven

De volgende morgen hoorden wij de eerste de kraai van ons haantje (u kunt het horen in het filmpje hierboven). Het klonk best luid, er leek wel meer kracht achter te zitten dan achter dat van Laza, maar dat komt misschien omdat ik die pas leerde kennen toen hij al niet zo jong meer was. De nieuwe zijdehen bleef stijf naast hem zitten, zij vond het vast een beetje eng allemaal zo in een vreemd huis. Ik had met haar te doen en vroeg haar hoe ze heette, maar ze durfde geen antwoord te geven. 

Wij gingen allemaal naar buiten en

snoepen van de meelwormpjes

we begonnen te snoepen van de door ma Tok gestrooide meelwormpjes. 

De twee nieuwen bleven op de stok zitten totdat ma Tok ze eraf haalde en ze aan ons voorstelde. 

"Dit is Olga," zei ze terwijl ze de hen op de grond zette. Nu pas zag ik dat ze eigenlijk wit was, doordat ze nogal modderig was had ik gedacht dat ze mijn kleur had. 

Katie vloog meteen op haar af en begon haar aan te vallen, maar daar stak ma Tok een stokje voor, ze gaf Katie op haar kop en zei dat dat geen manier van doen was, zo heet je een nieuwkomer niet welkom. 

Tsaar Nikolaas

Katie keek beteuterd en ging een stukje achteruit. 

Even later kwam ma Tok naar buiten met het haantje in haar handen: "en dit is Tsaar Nikolaas." Er werd zachtjes gegniffeld achter mij, ik hoefde niet om te kijken wie dat deden. Ook het haantje werd neergezet en toen zag ik pas hoe trots en parmantig rechtop hij liep. Hij zag er prachtig uit, maar aan de achterkant was iets vreemds aan de vleugel. 

Hij had helemaal geen staart! 

Hoe kon dat nou? 

Zou hij die verloren zijn? 

Ma Tok hielp mij uit de droom, ze vertelde dat Nikolaas een Grubbe baardkriel is, een heel zeldzaam ras, dat geen staart heeft. 

Olga en tsaar Nikolaas bij het eivoer

Om niet om te vallen moet hij heel rechtop lopen, waardoor hij er trots uitziet, maar hij is erg lief. 

"Ik heb hem Tsaar genoemd omdat hij jullie koning is en omdat pa en ma Tok "Rus" heten vond ik de titel "tsaar" wel passend," zei ze. 

Het tweetal achter mij begon steeds harder te giechelen en ik hoorde duidelijk: "Kèk dan jûh, helemaal geen staarrt, hihihi, strraks valt ie nog op zûn snufferrd!"

Ik vond het allemaal prima, het belangrijkste was dat hij lief zou zijn, dan zou het allemaal vast goed komen. 

Ik denk dat Laza het helemaal eens zou zijn geweest met deze keuze.

En zo is de familie Tok weer compleet.

Opwinding als medicijn

Nadine:

Als oudste hier in de tuin neem ik de vrijheid u te vertellen hoe het ons verging na het verscheiden van onze held LazaRus.

in het schone huis

We zagen ma Tok steeds met rode ogen door de tuin lopen en wijzelf voelden ons ook niet echt blij.  

Ma Tok had ons huis en Soestdijk helemaal schoongemaakt en ontsmet, en alles zag er weer mooi en netjes uit. 

We leefden ons gewone leventje van elke dag, maar toch was het anders, er miste iets. 

Of liever: Iemand. 

Laza, inderdaad.  

Op een dag riep ma Tok ons allemaal bij elkaar. 

Ze ging op het stoeltje, dat altijd in de tuin staat, zitten en begon tegen ons te praten. 

doelloos door de tuin scharrelen

Ze zei dat ze wel had gezien dat wij onze leider misten en dat ze het een akelig gezicht vond ons zo doelloos door de tuin te zien scharrelen. 

En hoe moeilijk het ook was: ze had besloten dat er een nieuwe haan moest komen. 

Zij had Laza, vlak voordat hij stierf, beloofd om goed voor zijn hennen te zorgen en gezegd dat hij met een gerust hart mocht gaan, hij had zijn taak volbracht. 

chabo haantje (foto internet)

Eerst had ze daar niet zo bij nagedacht, maar nu besefte ze dat bij dat goed zorgen ook een opvolger voor Laza hoorde. 

Hij zou dat zeker zo gewild hebben. 

Natuurlijk zou het niet mogelijk zijn net zo'n goede haan te vinden als hij was geweest, maar ma Tok was al bezig om een geschikt haantje te vinden. 

Ze had eerst aan Hoogendoorn gevraagd om uit te kijken naar een jong Chabo-haantje, maar bij nader inzien leek haar dat toch niet zo'n goed idee: zo'n haan van hetzelfde ras als Laza zou zij telkens vergelijken met hem en dat was niet eerlijk tegenover de nieuweling. Dus had zij contact gezocht met mevrouw Angelique, u weet wel, die van de mini-paardjes. Die werd enthousiast en vertelde ma Tok dat ze een heleboel leuke haantjes had van een zeldzaam ras. Zij stuurde foto's en filmpjes van een paar van hen en ma Tok werd daar gewoon weer een beetje blij van. Nu hoopte zij dat wij dat ook zouden worden. 

kleine Barbara

Na dit nieuws waren wij allemaal even stil. Dit moest even bezinken. Toen kwam er een klein zacht stemmetje met de vraag: "Hoe groot is die nieuwe haan?" 

Het was Barbara, die de kleinste is van ons allemaal. Ik begreep waarom zij die vraag stelde: zij was bang om geplet te worden als een grote haan haar zou treden. 

Ma Tok had dit ook door en ze lachte de kleine vriendelijk toe. "Wees maar niet bang, meisje," zei ze, "de nieuweling zal niet groter zijn dan Laza was."

Nu begon iedereen door elkaar te kakelen, ik hoorde allerlei vragen en opmerkingen, zoals: "Hoe ziet hij eruit?" "Is hij al gewend aan hennetjes?" "Hoe heet hij?" "Is hij mooi?" "Is hij lief?" "Van welk ras is hij?"

Laza danst voor Barbara bij haar aankomst in de tuin

Ma Tok hield haar handen voor haar oren en zei dat ze dat allemaal nog niet wist. Ze had alleen wat foto's gezien en daarop waren lang niet alle haantjes van mevrouw Angelique te bewonderen geweest. Ze zou heel binnenkort samen met pa Tok naar het verre oosten van het land rijden om te kijken wie er het beste bij ons zou passen. 

Ik zag dat iedereen opgewonden was, ma Tok incluis. Dat was heel wat beter dan de droevige stemming die hier heerste voordat zij met haar verhaal kwam. 

Ma Tok is wijs, bijna net zo wijs als onze lieve Laza dat was. 

En nu wilt u natuurlijk weten of hij er al is, onze nieuwe leider.

Maar dat hoort u pas volgende week.

In memoriam: LazaRus Tok

Ma Tok:

Dit is het moeilijkste "in memoriam" dat ik ooit heb geschreven.

Laza met Maria en Martha bij aankomst in de Tok-tuin

Natuurlijk was het telkens erg als er een kipje overleed, maar Laza had toch wel een heel speciaal plekje in mijn hart.

Hij kwam bij ons wonen in 2009, hij was toen ongeveer een jaar oud.

Samen met hem kwamen twee mooie hennetjes, Maria en Martha, ze behoorden allemaal tot het Chabo-ras. 

Vanaf zijn eerste dag hier in de tuin heerste hij over de familie Tok, soms erg wijs en soms wat minder. Zijn eerste tijd bracht hij de nachten door in het schuurtje dat nu het Tok-huis is, zijn dames sliepen in Soestdijk, dat het enige kippenhok was hier in de tuin. 

Laza tussen zijn dames in het Tok-huis

Laza moest apart slapen omdat hij anders de buren te vroeg wakker kraaide. Nadat het schuurtje was omgebouwd tot kippenhuis mocht hij elke nacht gezellig tussen zijn hennen doorbrengen. 

Hij heeft voor veel nageslacht gezorgd, zo zijn alle raszuivere chabo's dochters van hem. Daantje en Dirkje ook, dat zijn weliswaar maar halve Chabo's, maar dat komt omdat hun moeder een kuifhoen was. 

Floortje is een dochter van Anne C, die weer een zoon van Laza was. 

kuikens

Zo heeft hij toch meegeholpen aan haar totstandkoming. 

Laza was een erg goede haan, hij hielp ook bij de opvoeding van de kuikens, als die er waren. 

Hij beslechtte geschillen tussen de hennen en gaf nu en dan Daantje en Dirkje op hun kop als ze weer eens ondeugend waren geweest. 

De meiden hielden hem ook wel eens voor de gek. Gelukkig kon hij daar steeds beter tegen en leerde hij om zichzelf lachen. Dat is een kunst die sommige mensen nooit leren, hoe oud ze ook worden. 

Voor alle hennen, die hier nieuw kwamen in de tuin, was Laza erg lief. Hij beschermde hen als de anderen hen niet wilden toelaten tot het eten, omdat ze hen niet kenden. En voor elke nieuwe kip heeft hij een dansje gedaan. 

Xara onder Laza's vleugel

Toen Xara, na jaren bij mevrouw Wies te hebben gewoond, weer in de tuin terugkwam, nam hij haar in het Tok-huis zelfs onder zijn vleugel, zo blij was hij dat zijn dochter er weer was. 

Anne C, zijn zoon, bleef lang hier in de tuin en diende Laza tot hulp;  Laza heeft het jonge haantje geholpen om een goede haan te worden. Toen Anne C plotseling de aandrang om de baas te worden niet meer kon weerstaan heeft Laza niet eens teruggevochten, hij liet zich opzij zetten door zijn zoon, die natuurlijk door ma Tok naar Stolwijk werd gebracht om daar de baas te gaan spelen over een eigen harem. 

mooie LazaRus

De laatste tijd ging het al niet zo lekker met Laza, hij bleef bleek na de rui en kraaide nauwelijks meer. 

Ik stopte hem extra lekkere hapjes toe en hield hem in de gaten. 

Toen hij woensdagavond niet op de stok zat maar in de bodembedekking werd ik ongerust en die onrust groeide toen hij de volgende morgen in het hok bleef liggen toen ik de deur open deed. 

Hij leefde nog wel, maar zijn kam en lellen waren blauwachtig en hij hield zijn ogen gesloten. 

Ik zag dat hij stervende was en nam hem mee naar de woonkamer, waar hij lekker warm kon liggen. 

Het duurde nog een paar uur en toen blies hij zijn laatste adem uit.

Ik heb hem in de tuin begraven, onze lieve mooie haan.

LazaRus, je blijft voor altijd verbonden met de familie Tok, die je zo lang hebt geleid.

Rust zacht.

Op bovenstaand filmpje kunt u Laza nog één keer horen kraaien als hij Laurel die edele kunst bijbrengt.

Wat zal ik dit geluid vreselijk missen!

Grote droefheid

 Ma Tok:

Tot mijn grote droefheid moet ik u meedelen dat vandaag onze mooie lieve haan LazaRus Tok is overleden.

Morgen kunt u zijn "in memoriam" lezen.

Wij zijn in diepe rouw.

In memoriam: Hannah

 Ma Tok:

En nu is er al weer een kipje gaan hemelen.

Pippa met Hannah (bovenste) en Hilda

De mooie Hannah werd hier in de Tok-tuin uitgebroed door Pippa, die het dit jaar wel erg zwaar te verduren krijgt. 

Eerst ging kuiken Maartje naar de eeuwige scharrelvelden, daarna vertrok haar zoon Laurel naar zijn eigen harem en nu is haar dochter Hannah overleden.

Hannah was een erg mooi hennetje, dat samen met Hildert, Inge en Iona hier het licht zag. 

Hildert was al snel vertrokken naar Hogendoorn omdat hij teveel kapsones kreeg en Iona ging hem achterna toen hij teveel lawaai

Inge

begon te maken. 

Nu is alleen Inge nog over van het stelletje zijdehoentjes. Zij was een broeddochter van Babette, maar omdat Hannah en Inge zoveel op elkaar leken werden ze hier in de tuin als zusjes beschouwd. 

Hannah was de stoerste van de twee hennetjes, Inge is altijd wat gevoeliger geweest. 

Hannah was enkele keren broeds en omdat ze de laatste dagen weer telkens op het plateau bleef zitten dacht ik dat dat weer het geval was. Ik haalde haar elke dag even van haar plekje af en zette haar buiten om haar pootjes te strekken en wat wormpjes te verschalken. Op een morgen zag ik dat haar voetjes erg vies waren; omdat zijdehoentjes pootveren hebben

warm legnest (de eitjes moet u even wegdenken)

kan daar van alles aan blijven plakken. 

Ik nam haar mee naar de kraan en waste haar voeten. Ik keek verder en zag dat ook haar achterkant vies was, dus die maakte ik ook schoon. Na haar te hebben afgedroogd zette ik haar in het legnest in het Tok-huis om verder op te drogen, in dat nest was het lekker warm. 

Toen ik 's avonds de deur kwam sluiten zag ik niet Hannah maar Lisa in het nest zitten, zij denkt dat ze broeds is, dat kleine ding. 

De arme Hannah zat bibberend op de koude vloer. 

Hannah in het hondenhokje in de kamer

Ik nam haar mee naar binnen en zette haar in een kattenmandje in de warme woonkamer. Later zette ik het hondenhok bij de kachel, zodat ze wat meer ruimte had. 

Ze bleef doodstil zitten, genietend van de warmte. Ik gaf haar wat water met vitaminen in haar snaveltje, wat ze braaf doorslikte. Eten wilde ze niet, zelfs geen eivoer of wormpjes. De volgende morgen was ze er slecht aan toe, ze haalde moeilijk adem en wilde niet eten of drinken. Ik belde de dierenarts en we mochten al snel komen. 

Ze kreeg een paar prikjes en medicijnen in haar snaveltje, maar de dokter zag het somber in, hij zei dat ze waarschijnlijk coccidiose

de begrafenis van Hannah en cavia Peppa

had, een nare ziekte, waar kippen aan kunnen overlijden. 

Ik moest haar maar goed warm houden thuis. 

Dat deed ik, maar ondanks alle goede zorgen sliep ze een paar uur later in.

Omdat de cavia van mijn kleindochters diezelfde dag was overleden hebben wij de twee diertjes die avond bij elkaar begraven. Zo liggen ze geen van beiden alleen in de grond.

Inge en Pippa zijn erg verdrietig, ik zag ze samen in het Tok-huis zitten en later ook bij het grafje, dat een prachtig monument heeft gekregen van de kleindochters.

het grafmonument voor Hannah en cavia Peppa

Slaap zacht, Hannah, je was een prachtig lief kipje, we zullen je nooit vergeten.

Alweer droefheid in de tuin

Ma Tok:

Alweer moet ik u een droevige mededeling doen.

Ons mooie zijdehoentje Hannah is overleden.

Morgen kunt u haar "in memoriam" lezen.

De familie Tok is in rouw gedompeld.

Gier en hen

Daantje en Dirkje:

Daantje: "Hebbie durr sien lopûh, Dirruk, die met die kalûh nek?"

Dirkje: "Bedoel jûh die ene nieuwûh, Daan, die met die mooie veerrûh?"

Daantje: "Ja, tuurrlûk bedoel ik die, ze ziet err niet êut, vind jûh ook niet?"

Dirkje: "Ze lèkt wel een gierr, hihihi."

Trees met haar kale nek

Daantje: "En weet jûh wat het gekkûh is? Die anderrûh is helemaal niet kaal."

Dirkje: "Ze lèkûh nu niet meerr op elkaarr, een gierr en een kip, hahaha.

Daantje: "Wè selluf hebbûh niet soveel last van de rrêu, gelukkig, wè sèn err somaarr doorrheen gerrold dit jaarr." 

Trui met haar mooie volle nek

Dirkje: "LazaRRus heeft err ook niet soveel last van, geloof ik, hoewel ik hem wel errug bleek vind."

Daantje: "Ja, maarr dat komt misschien nog van die toestand met Laurrel. Daarr was hij niet blij mee."

Dirkje: "Ik had bèna medelijdûh met hem, hij durrfde niet eens meerr te krraaiûh."

Daantje: "Die Laurrel krraaidûh anderrs wel een beetjûh teveel, vond ik, net alsof hij meerr te seggûh had dan wè. En hij kwam nog maarr net kèkûh hier in de têun. 

Dirkje: "Toch vond ik het wel zielug voorr hem dat ie weg moest. Het is toch nerrgens beterr dan hierr in de têun."

bleke LazaRus

Laza: "Waar hebben jullie het over, dames? Ik ving iets op over een gier hier in de tuin. Dat kan toch niet waar zijn?"

Daantje en Dirkje: "Wè haddûh het overr Trrees, die lèkt met haarr kalûh nekkie wel een gierrtjûh."

Laza: "Ja, die heeft er veel last van, ze is ook veel bleker dan haar zus. Trui heeft een prachtige rode kam en ze ziet er patent uit, helemaal geen rui. Ik denk dat het iets te maken heeft met het feit dat Trees steeds broeds is geweest en Trui niet. Na een periode van broeden gaat een hen bijna altijd in de rui."

Daantje en Dirkje: "Soveel te meerr rredûh om nooit te gaan brroedûh! Wè kèkûh wel êut, dat latûh wè overr aan anderre hennûh. Pippa bèvoorrbeeld, die is toch knettûrrgek, heeft se net drrie kêukes êutgebrroed, gaat se een vrreemdeling opvoedûh. Nôu, ons niet gesien hoorr!"

Pippa is bedroefd

Laza: "Ik raad jullie aan om niet over Maartje te kakelen tegen Pippa, ze heeft het er erg moeilijk mee dat haar kuiken er niet meer is. Laurel is er ook niet meer, maar die ging blij weg en heeft inmiddels vast een goed huis gevonden. Dat is toch een heel ander afscheid."

Daantje en Dirkje: "Nee, wè sullûh onsûh snavels wel dicht houdûh, wè vindûh het selluf ook niet fèn dat Maarrtje dood ging. En dat terrwèl sûh nog so jong was. Het arremûh dierrtje."

Maartje zaliger

Laza: "Ik vind het wel weer eens tijd voor een geintje, meiden, kunnen jullie niet iets verzinnen om de boel een beetje op te vrolijken hier in de tuin?"

Daantje en Dirkje: "Komt voorr elkaarr, baas, wè gaan brrainstorremûh en dan merrûk jûh het vanselluf wel."

Ma Tok: En nu maar afwachten wat er gaat gebeuren aan geks in de tuin. 

              Ik houd mijn hart vast.

Nog een haantje?

Lisa:

Ma Tok had een probleem nadat Laurel, mijn broertje, was verhuisd naar Stolwijk.

Lisa (zwart/wit) is de grootste

Ze was bang dat er nog een jong haantje was bij de familie Tok. 

Wie dan? 

Ze dacht dat ík een jongetje was, omdat mijn kam en lelletjes zo mooi rood kleurden. En ze leken ook wel groter te worden. 

En ik ben van het begin af aan de grootste geweest van ons drieën, ik ben zelfs groter dan Laurel was toen hij hier vertrok.

En daarbovenop komt dat ik de eerste was die uit het ei kwam, ze zeggen niet voor niets "haantje de voorste."

Lisa als eerste uit het ei

Ik merkte zelf ook wel wat verschil in mijn lijfje, maar ik had toch zeker niet de aandrang om te gaan kraaien. 

Nee hoor, dat laat ik wel aan LazaRus over, die heeft daar de juiste stem voor. 

En de juiste houding ook. 

Nee, ik voelde me steeds onrustiger worden en dan wilde ik naar het plateau om daar te gaan zitten, maar als ik daar zat kreeg ik weer zin om naar buiten te gaan. 

Ik vroeg aan Linda of zij dat ook had, maar zij kakelde dat ze zich nog heel gewoon voelde, zoals 

Lisa (links) met groter roder kammetje

altijd. Ze kakelde wel tegen mij dat ik er anders uit ging zien, meer als een haantje, maar dat ik me niet zo gedroeg, ik sprong niet telkens op haar of op de andere kippen. 

Nee, daar had ik ook helemaal geen zin in, wat heb je daar nou aan? Dat Laurel dat wel had gedaan moest hij weten, hij was nu eenmaal een haantje en haantjes zijn toch een soort van gek. Wie gaat er nu kraaien en op hennetjes springen? Dan moet je toch niet helemaal wijs zijn. 

Dat Laza het ook doet? 

Ja, maar die heeft vast nooit anders

Laza is een echte haan, altijd geweest

gedaan, tenminste niet zolang ik hem ken en dat is al mijn hele leven. 

Op een dag was de aandrang om naar boven te gaan heel groot, ik kon er geen weerstand aan bieden, dus ik ging lekker in de bodembedekking liggen. 

En toen gebeurde het: ik voelde iets zitten dat uit mij moest en ik bleef doodstil zitten wachten tot dat gebeurd zou zijn. Ik hielp een beetje mee en toen glipte er plotseling een eitje uit mij. Het was heel klein, maar wel perfect van vorm. 

Ik zat nog een poosje bij te komen en ging toen naar Pippa. 

Pippa is trots op Lisa

"Mama," kakelde ik, "ik moet je iets belangrijks vertellen." Pippa keek me aan en ze begon te stralen. 

"Is het gebeurd?" vroeg ze. 

"Ik heb net mijn eerste eitje gelegd," kakelde ik zachtjes in haar oor. "Dat is geweldig nieuws, mag ik het zien?" vroeg ze en natuurlijk nam ik haar trots mee naar het plateau. Ik wilde mijn eitje zó graag laten zien, maar dat ging nog even niet door. Op de plaats waar het had gelegen zat Inge, zomaar bovenop mijn eitje! Pippa vroeg Inge of zij het eitje van haar dochter even mocht bekijken en mopperend verliet het zijdehoentje haar plekje. Mama Pippa keek vol bewondering naar het prachtige kleine lichtbruine eitje, dat zomaar uit mij was tevoorschijn gekomen. 

"Het is volmaakt, Lisa, dat heb je heel goed gedaan," kakelde ze en

Lisa is nu een leggende hen

ze ging even met haar snavel langs mijn wang om me te prijzen. 

Ik ben nog nooit zo trots geweest in mijn leven. En mijn rode kam en lelletjes hadden hier dus mee te maken, mama vertelde mij dat een hennetje vlak voordat zij haar eerste eitje legt altijd zulke kenmerken krijgt en dat zij dat al had gezien bij mij. 

"Nu Linda nog, dat zal nog wel even duren, want zij is kleiner dan jij en dat betekent dat zij wat later aan de leg zal zijn. Maar komen gaat het vast. En dan heb ik mijn taak voor dit jaar weer volbracht." 

Die mama Pippa toch, ik weet niet of ik ooit kuikens ga uitbroeden en opvoeden, maar als dat zo is heb ik in elk geval een heel mooi voorbeeld hier in de tuin.

Een vrolijker afscheid

 

Laurel:

Ziet u mij hier zitten op een krant en in een soort hokje?

Weet u wat dat betekent? 

Laurel in zijn mandje

Ik wist het niet, al had ma Tok al tegen me gezegd dat we een reisje gingen maken, zij, pa Tok en ik. 

Met de auto. 

Ik vond het niet echt fijn dat ik zomaar uit ons huis werd geplukt en in een hokje gezet, maar dat veranderde toen ma Tok een flinke handvol meelwormpjes voor mijn snavel deponeerde. Ik verorberde die heerlijkheden snel en ging toen zitten wachten tot we naar de auto zouden gaan. Niet dat ik wist wat dat was, maar daar kwam ik snel achter. Een soort huisje op wielen, waar wij met ons drieën in gingen. Ik zat achter pa en ma Tok en we gingen rijden, wat betekende dat

LazaRus

het hele huisje begon te bewegen. Ik ging maar liggen op mijn krant, als ik bleef staan viel ik om door het gewiebel van de auto. 

Ik hoorde pa en ma Tok praten over Laza, die een beetje aan het wegkwijnen was en dat de buurvrouw, die zo'n hekel heeft aan hanengekraai, nu ook was begonnen te klagen dat ik me zo vaak liet horen en dat het dus toch maar het beste was voor alles... Ze zeiden het een beetje droevig, alsof er iets naars ging gebeuren. 

Ik vroeg me af wat dat zou zijn en of het met mij te maken zou hebben.

We reden een heel eind tot de auto eindelijk stil stond. Ma Tok stapte uit en ze nam mij in mijn mandje mee. We gingen een ander soort huis binnen, waar een vriendelijke dame mij bekeek en probeerde mijn naam te raden. Dat lukte haar nog ook, terwijl het toch niet zo'n heel gewone naam is. 

Maar goed, ma Tok droeg mij in mijn

Laurel met zijn nieuwe harem bij Hoogendoorn

mandje naar een heleboel hokken, waar allemaal kippen in zaten. 

Ik keek goed rond of ik mooie dames zag en ja hoor, in het eerste hok zaten een paar prachtige jonge hennetjes, serama's, net zoals ik. Zou ik bij die meisjes op bezoek mogen? De dame, die was meegelopen, deed het hok met de mooie kipjes open en ma Tok liet mij uit mijn mandje overstappen in dat hok. 

Dat vond ik niet verkeerd, vooral omdat één van de meisjes naar mij keek alsof ze nog nooit een haan had gezien, zó verliefd had er nog nooit een hennetje naar mij gekeken, zelfs Hannah viel erbij in

Laurel kijkt een beetje op tegen de ene grote hen

het niet. Ik stond even rustig te kijken naar al dat moois en ik voelde me heel blij worden. 

Zou ik hier mogen blijven bij deze prachtige meisjes? Dit was bijna beter dan de Tok-tuin! 

Ma Tok ging foto's maken van mij en "mijn" dames, die ze mijn harem noemde. Ze keek nog een hele poos naar mij en zei dat ze me zou missen, maar dat ik het hier goed zou hebben. De dame zei dat ik zó mooi was dat ik wel snel gekocht zou worden samen met een paar hennetjes, dan zou ik mijn eigen toom kunnen leiden. Ze wist vast niet dat ik daar al ervaring mee had. Ik was wel blij dat ik nu wat minder hennetjes onder mijn gezag

Laurel kijkt naar ma Tok, die afscheid van hem neemt

zou hebben, de familie Tok was wel erg groot, eigenlijk te groot voor een beginnende haan zoals ik. 

Hoe zou het nu gaan in de tuin? Zou LazaRus nu weer alles alleen moeten doen? Ik ben bang van wel, of Lisa moet een Liesbert worden, maar ik denk niet dat dat gaat gebeuren, al weet je het nooit, natuurlijk. 

Ma Tok nam afscheid van mij met lieve woordjes, die ze anders altijd alleen maar tegen Laza zei als we 's avonds op stok zaten. Zou ze mij net zo lief vinden als haar oude haan? Ik denk het wel, want ik zag dat ze moeite moest doen om haar gezicht in de plooi te houden, ze ging bijna huilen. 

En ik? 

Ik kraaide "dááààg" tegen haar en ging me toen wijden aan mijn nieuwe hokgenootjes. 

Dit gaat helemaal goed komen, neemt u dat maar van mij aan.

In memoriam: Maartje

Ma Tok: 

Maartje kwam bij ons in de Tok-tuin in augustus. 

Ze was helemaal alleen gevonden door de dierenambulance en naar het vogelasiel gebracht. 

Maartje op de dag dat ze bij ons kwam

Mevrouw Wies, die daar werkt als vrijwilliger, gaf mij een seintje dat er een eenzaam kuiken was, dat een moeder nodig had. 

Natuurlijk liet ik geen tijd verloren gaan en al snel was ze in het Loo geïnstalleerd met Pippa als kloek. Het beestje groeide voorspoedig en ze beleefde allerlei avonturen hier in de tuin. Pippa begeleidde haar trouw en hield haar 's nachts warm in haar dons. 

Maartje leerde door de tuin te scharrelen en te slapen op een stok in het Tok-huis. Ze had het prima naar haar zin en pa Tok en ik genoten van haar eigenwijze gedrag. 

Totdat ze op een avond niet op de stok zat, maar op een rand van het

Maartje met mama Pippa in de Tok-tuin

Tok-huis naast de deur. Pippa zat bij haar. 

Ik zette het tweetal op de stok, maar daar gingen ze al snel weer af. De volgende dag zag ik dat Maartje mank liep en ik begreep dat ze daarom niet op de stok wilde zitten. Ik onderzocht haar pootje en ze gaf pijn aan als ik helemaal bovenaan haar poot bewoog. De dag daarop liep ze nog steeds moeilijk en ik werd bezorgd. Die bezorgdheid nam nog toe toen ze 's avonds op de grond zat, ze kon niet meer naar boven klimmen. Pippa zat vlak boven haar op de rand waar ze eerst met hun tweeën

Maartje met haar voet in een klauwtje

hadden gezeten. Ik zette ze samen in een legnest, zodat ze warm zouden zijn en de volgende ochtend deed ik met angst en beven de deur open. Maartje kon nu bijna niet meer lopen en ze viel telkens om. Om haar rust te geven zette ik haar in het Loo, dat ik opnieuw voor had had ingericht, nu met de deur naar de trap dicht. 

's Avonds zette ik Pippa bij haar zodat ze niet alleen hoefde te slapen. 

's Morgens kon ze niet meer staan en viel ze steeds om, ze maakte een klauwtje met haar voet en toen wist ik het al: dit was niet goed. 

Ik zocht contact met de dierenverzorgster van Hoogendoorn, die mij vroeg foto's en een video van haar op te sturen. 

Zij bevestigde wat ik al vreesde: dit was Marekse verlamming, een dodelijke ziekte waar niets tegen te doen is en die een langzame pijnlijke dood betekent voor het beestje. Dat wilden we Maartje natuurlijk besparen en ik maakte een afspraak bij de dierenarts om haar uit haar lijden te verlossen. 

Maartje heeft maar een kort leventje gehad, maar ze heeft er volop van genoten, daar troosten we ons mee. 

Ik heb haar begraven in de Tok-tuin, zodat ze altijd bij haar familie Tok blijft.

Vaarwel lieve kleine Maartje, je blijft voor altijd in onze gedachten.